قیف بازاریابی

قیف بازاریابی سنتی قیف بازاریابی منطبق بر مدل AIDA

 مدل AIDA که در بازاریابی و فروش کاربرد دارد از حروف اول چهار کلمه آگاهی ، علاقه مندی، تصمیم و اقدام تشکیل شده است. در ادامه به توضیحات هر قسمت اشاره می کنم.

 ۱- آگاهی Awareness

نخستین گام قیف‌ بازاریابی ، هدایت مشتریان به درون قیف است. هدف اصلی این مرحله آگاهی هرچه بیشتر مخاطبان و بازار هدف در مورد خدمات و محصولات مان است. از خودتان سؤال کنید مشتریان مان از کجا می آیند؟ نیازهای اصلی و چیست؟ چطور در خصوص محصولات مان اطلاع پیدا می کنند؟ و … .

در مرحله آگاهی قیف بازاریابی باید درصد مخاطبانی را که وارد سطح اول می شوند بررسی کنید. همان طور که در مطلب مزیت های بازاریابی آنلاین بیان کردم، این کار توسط ابزارهای بازاریابی دیجیتالی بسیار ساده تر انجام می شود. شما دقیقاً می دانید تبلیغ شما را چند نفر و در کجاها مشاهده کرده اند و چند نفر از با ورود به صفحات مورد نظر شما، علاقه خود را به کسب و کار شما نشان داده اند.

 ۲- علاقه مندی Intrest

مرحله بعدی از قیف بازاریابی جلب توجه مخاطبان است. در این مرحله باید کسب و کار و خدمات مان را به بازار هدف و مشتریان احتمالی بشناسانیم. به این ترتیب آنها به ما اعتماد کرده و در صورت نیاز به خدمات مشابه خدمات ما، در ادامه مسیر قیف بازاریابی با ما همراه خواهند بود.

اما در مقابل در مرحله دوم با تولید محتوای تخصصی تر و استفاده محدودتر و هدفمندتر از رسانه های بازاریابی، تلاش داریم تا افراد کنجکاوی را که از مرحله قبل غربال کردیم، از لحاظ احساسی و دانش به سطح آمادگی تصمیم گیری اولین خرید برسانیم.

بنابراین در این مرحله ما به جامعه های هدف کوچکتر تعداد بیشتر پیام بازاریابی ارسال می کنیم که متناسب با خواست و علاقه مندی آنهاست.

 ۳- میل به خرید Decision

در این مرحله زمان آن رسیده تا مشتریان را بیش از پیش برای خرید ترغیب کنیم. برای این منظور ممکن است به آنها نمونه های اولیه یا اجازه دسترسی محدود به محصولات مان را بدهیم.

باید دغدغه های این مشتریان احتمالی را متوجه شده و سؤالاتشان را به خوبی پاسخ دهیم. به این ترتیب افراد علاقه مند به خرید که تا این مرحله با کسب و کار ما همراهی داشته اند را در آستانه تصمیم گیری قرار می دهیم. تصمیم به اینکه از کسب و کار ما خرید کنند.

 ۴ -اقدام عملی Action

در این مرحله ما با تبیین روشن فرایند خرید، ارسال، دریافت، استفاده از محصول، ضمانت، توجیه قیمت، پیشنهاد‌ها ویژه و … تلاش می کنیم هر چه بیشتر و بیشتر شخص علاقه مند را به نهایی کردن سفارش خود نزدیک کنیم.

معایب قیف بازاریابی سنتی

قیف بازاریابی سنتی معایب جدی دارد که از مهم ترین آنها می توانم به موارد زیر اشاره کنم :

• بیشترین میزان هزینه کسب و کارها در مرحله آگاه سازی (مرحله اول) صرف می شود. در حالی که نرخ تبدیل و بهره وری آن بسیار پائین است.
• افزایش تعداد مخاطبان در مرحله آگاه سازی، الزاماً به افزایش تعداد مخاطبان مراحل بعدی از قیف بازاریابی نمی انجامد.
• رسانه های اصلی بازاریابی سنتی رسانه هایی یک سویه و از سمت کسب و کار به سمت بازار مخاطبان بودند. این در حالی است که گرایش مردم و بازار به سمت استفاده از رسانه های تعاملی دو سویه و چند سویه متمایل شده است. قیف بازاریابی سنتی اصولاً جایگاهی برای استفاده از این رسانه ها در خود ندیده است (برای آگاهی بیشتر مقاله بازاریابی اینترنتی را مطالعه فرمائید).
• بر مبنای مدل قیف بازاریابی سنتی نمی توان اثرگذاری در لحظه بر بازار هدف را پیشبینی کرد. به عنوان مثال اگر فعالیت بازاریابی برای مرحله آگاه سازی صورت می گیرد (مانند تبلیغات محیطی)، این موضوع الزاماً در یک زمان مشخص منجر به هدایت مخاطبان به مراحل بعدی قیف بازاریابی و همچنین منتج به افزایش فروش کسب و کار نمی شود.
• امروزه در پیچیدگی فراوان دنیای کسب و کار و افزایش روز افزون رقابت، مسئله وفاداری مشتریان بیش از هر زمان دیگری مهم است. این در حالی است که در مدل قیف بازاریابی سنتی، جایگاه و عملکردی برای وفادارسازی مشتریان در نظر گرفته نشده است.
• مشتریان وفاداری که می توانند مبلغ یک کسب و کار باشند حکم گنج را برای کسب و کارها دارند. در مدل قیف بازاریابی سنتی هیچ جایگاه و عملکردی برای ارجاع مشتریان جدید توسط مشتریان قبلی در نظر گرفته نشده است.

پادکست چیست ؟

ظهور پادکست Podcast را می توانیم مرهون اپل بدانیم. وقتی که با دستگاه های آی پاد خود iPod موسیقی را از مرزهای سنتی و انحصاری در آورد و کمک کرد هر شخص در هر زمان بتواند به موسیقی مورد علاقه خود گوش دهد.

در نهایت هم کلمه پادکست با ترکیب دو کلمه Pod از iPod و cast از کلمه Broadcasting به معنی انتشار و پخش کردن محتوا خلق شده است. به طور کلی پادکست ها فایل های صوتی دیجیتالی هستند که بر روی سرور یا فضایی در اینترنت ذخیره می شوند و از طریق رسانه های گوناگون مانند وبسایت ها، پلتفورم های اشتراک فایل صوتی و پادکست، اپلیکیشن های مخصوص و یا حتی شبکه های پیام رسانی مانند تلگرام قابل شنیدن هستند. 

مزیت های شنیدن پادکست

• شنیدن پادکست یکی از بهترین روش های استفاده بهینه از زمان های مرده است. زمان هایی که مجبور هستید در فضاهایی مانند مترو، اتوبوس، تاکسی سپری کنید و یا حتی منتظر کسی هستید. در این زمان ها می توانید به جای توجه به نماهای زشت ساختمان ها، رانندگی تأسف بار هم میهنان، تحلیل های عمیق و چند لایه هموطنان درباره همه چیز (they are master minds of theory of everything!)، صدای ترافیک و … ذهن خود را با محتوای ارزشمند تغذیه کنید.
• شنیدن پادکست در هنگام انجام کارهای یدی که نیاز به تفکر ندارند. هر شخصی روزانه کارهای سطح پائینی ولی اجباری را باید انجام دهد که انجام دادنش مزیتی خلق نمی کند، اما انجام ندادنش فاجعه به بار می آورد. مانند ظرف شستن، نظافت خانه، خرید و … ، یا حتی رانندگی. این کارها نیازی به توجه آگاهانه ندارند و ضمیر ناخودآگاه به بهترین وجه مسئول انجام کارهای عادتی و تکراری است. بنابراین ذهن اشخاص عموماً در حین انجام این کارها در جاهای مختلف سیر می کند. در نتیجه شنیدن پادکست در این زمان ها از نگاه مدیریت بهره وری، چندکاری یا Multitasking به حساب نمی آید که موجب پائین آمدن بهره وری شود. بلکه می تواند سپری کردن زمان اجباری انجام این کارها را رضایت بخش تر کند.
• پادکست ها به ویژه برای کسانی که زندگی پر مشغله ای دارند و فرصت یادگیری پیدا نمی کنند خیلی به‌ درد می خورند، چرا که چکیده‌‌ بهترین آموزش ها و ایده های الهام بخش مهمانان شناخته شده را در قالبی گیرا در اختیار شنونده قرار می دهند. اگر برایتان سخت است که برای رشد و توسعه‌ فردی خود وقت بگذارید، به کمک پادکست ها به راحتی می توانید خودتان را پیرامون موضوعات مورد علاقه تان به روز نگه دارید.
• بر اساس نظریه مثلت یادگیری دکتر ادگار دیل، برای مطالعه (study) یک مطلب به منظور یادگیری (learning)، شنیدن آن مطلب (Listening) حداقل دو برابر مفیدتر و ارزشمندتر از خواندن (Reading) آن مطلب خواهد بود.
• جدا از بحث سرگرمی و وقت گذرانی، شما تقریبا بدون هزینه کردن برای آموزش خود می توانید به محتوا قابل قبولی دسترسی داشته باشید و مطالب به روز را مطالعه کنید. طبق اثر مرکب این مطالعه منظم و روزانه می تواند نتایج خارق العاده ای در کار و زندگی شما ایجاد کند.
• پادکست و فایلهای صوتی از محبوب ترین انواع محتوا هستند و می توانند به راحتی در چارجوب استراتژی بازاریابی محتوا و بازاریابی درون گرا برای کسب و کارها ایفا نقش کنند و اثربخش باشند. چرا که اشخاصی که به شنیدن پادکست مورد نظر علاقه دارند آن را پیدا می کنند و می شنوند. پادکست ها به شنوندگان قدرت انتخاب می دهند و در نتیجه کاربرهای ارزشمند و هدفمند را برای کسب و کار شما چذب می کنند.
• به موجب محبوبیت پادکست ها و وفاداری شنوندگان آن، این نوع محتوا از بهترین و اثربخش ترین بسترهای جذب تبلیغات و رپورتاژ آگهی هستند. به طوری که بر خلاف تبلیغات تهاجمی سنتی (مانند تبلیغات تلوزیون، رادیو، اس ام اس، پاپ آپ و …) که اکثر آنها بی اثر و آزار دهنده هستند، در تبلیغات پادکستی و اسپانسری کسب و کارها می توانند مطمئن باشند که آگهی آنها در شنونده حس دافعه ایجاد نمی کند و احتمالاً نرخ تبدیل بالایی نیز خواهد داشت.
• تولید محتوا پادکست بسیار راحت تر از انواع دیگر محتوا مانند فایل های ویدئویی، متن، مقاله، کتاب و … است. به عنوان شخصی که نویسنده و صاحب امتیاز ۱۷ کتاب هستم، می دانم که دردسرهای تولید کتاب در بازار کشور چقدر فراوان است. پیدا کردن ناشر حرفه ای، گرفتن انواع مجوز ها، پرداخت هزینه های سرسام آور کاغذ تازه اگر پیدا شود! فروش کتاب به جماعتی که با سرانه مطالعه ۲ دقیقه افتخار بشریت هستند و … . اما شما می توانید به راحتی با یک گوشی موبایل یا اگر حرفه ای تر هستید رکوردهای خبرنگاری یا هدفون و کامپیوتر محتوا مورد نظر خود را تقریبا بدون هزینه و فوت زمان تولید کنید و با استفاده از اینترنت به دسترس مخاطبان بیشتری برسانید.

به موجب همین دلایل من هم پادکست رادیو کارآفرینی را ارائه می دهم تا اشخاص بیشتری بتوانند یا تجربیات ارزشمند کارآفرینان و اساتید کارآفرینی به رایگان آشنا شوند. می توانید با کلیک بر روی لینک تمام اپیزودهای رادیو کارآفرینی را مشاهده کنید و بشونید.

.

مدل برنامه ریزی استراتژیک برایسون

مراحل فرایند برنامه­ ریزی استراتژیک در مدل برنامه ریزی استراتژیک برایسون به شرح زیر است

۱- توافق اولیه

در این مرحله ضرورت برنامه­ ریزی استراتژیک برای سازمان مورد برنامه ­ریزی بررسی شده و آشنایی با این نوع برنامه ­ریزی حاصل می­ شود. سازمان ها ، واحدها، گروه­ ها یا افرادی که باید در برنامه­ ریزی درگیر شوند مشخص گردیده و توجیح می­ شوند. مراحلی که در برنامه ­ریزی باید انجام شوند شرح داده می­ شوند. روش انجام برنامه­ ریزی، زمان بندی انجام، آیین نامه­ های مورد نیاز برای جلسات و نحوه گزارش دهی مشخص می ­گردند. منابع و امکانات لازم تعیین می­ گردند.

۲- تعیین وظایف

وظایف رسمی و غیر رسمی سازمان بایدهایی است که سازمان با آنها روبروست. در این مرحله هدف این است که سازمان و افراد آن وظایفی را که از طرف مراجع ذیصلاح (دولت، جلس و…) به آنها محول شده است شناسایی نمایند. از طرف دیگر وظایف محول شده به سازمان عموماً کلی بوده و تمام فضایی را که سازمان می ­تواند در آن فعالیت کند تعریف نمی­ کند. بنابراین ضروری است که با مطالعه وظایف مکتوب و مصوب سازمان اولاً با آن وظایف آشنا شد (که از این طریق بعضی از اختیارات و ذینفعان سازمان نیز شناسایی می­ گردند)، ثانیاً مواردی را که در حیطه اختیارات سازمان قرار می ­گیرند اما تا بحال کشف نشده ­اند، شناخت.

۳- تحلیل ذینفعان

ذینفع فرد، گروه یا سازمانی است که می­ تواند بر نگرش، منابع یا خروجی­ های سازمان تأثیر گذارد و یا از خروجی­ های سازمان تأثیر پذیرد. تحلیل ذینفعان پیش درآمد ارزشمندی برای تنظیم بیانیه مأموریت سازمان است. رمز موفقیت در بخش دولتی و غیر انتفاعی ارضای ذینفعان کلیدی سازمان است. اگر سازمان نداند که ذینفعانش چه کسانی هستند، چه معیارهایی برای قضاوت درباره سازمان به کار می­ برند و وضعیت عملکردی سازمان در قبال این معیارها چیست، به احتمال زیاد نخواهد توانست فعالیت هایی را که باید برای ارضای ذینفعان کلیدی خود انجام دهد، شناسایی کند.

۴- تنظیم بیانیه مأموریت سازمان

مأموریت سازمان جملات و عباراتی است که اهداف نهایی سازمان، فلسفه وجودی ، ارزش های حاکم بر سازمان و نحوه پاسخگویی به نیاز ذینفعان را مشخص می ­کند. علاوه بر این موارد، اختلافات درون سازمانی را مرتفع ساخته و بستر بحثها و فعالیت های سازنده و موثر را هموار می ­کند. توافق بر مأموریت سازمان ، تمام فعالیت های آن را همسو می ­سازد و انگیزش و توجه ذینفعان سازمان خصوصاً کارکنان آن را افزایش می­ دهد.

۵- شناخت محیط سازمان

اساس استراتژیک عمل کردن شناخت شرایط است. برای اینکه یک سازمان در رسیدن به مأموریت خود موفق گردد باید شرایط حاکم بر خود را به خوبی شناسایی نماید. در این مرحله، محیط خارجی سازمان در قالب شرایط سیاسی،اجتماعی و تکنولوژیکی مورد بررسی قرار گرفته و نقاط قوت و ضعف آنها برای سازمان تعیین می­ گردند. در راستای شناخت محیط سازمان، در این مرحله محیط داخلی نیز در قالب ورودی ها، خروجی ها، فرایند و عملکرد سازمان مورد مطالعه قرار می­ گیرند.

۶- تعیین موضوعات استراتژیک پیش روی سازمان

این مرحله قلب فرایند برنامه­ ریزی استراتژیک است. موضوعات استراتژیک تصمیمات سیاسی و اساسی هستند که بر اختیارات، مأموریت، ارزش ها، محصول یا خدمات ارائه شده، مراجعان یا استفاده کنندگان، هزینه­ ها ،تأمین منابع مالی، سازمان یا مدیریت تأثیر می­ گذارد. هدف این مرحله تعیین انتخاب هایی است که سازمان با آنها مواجه است.

۷- تعیین استراتژی ها

به منظور پرداختن به هریک از موضوعات استراتژیک پیش روی سازمان باید اقداماتی صورت گیرد که در قالب برنامه­ ها، اهداف، طرح ها و … بیان می­ شوند. در واقع استراتژی عبارتست از قالبی از اهداف، سیاست ها، برنامه ها، فعالیت ها، تصمیمات یا تخصیص های منابع که مشخص می­ کنند سازمان چیست، چه کاری انجام می­ دهد و چرا آن را انجام می­ دهد.

۸- شرح طرح ها و اقدامات

این مرحله می­ تواند در قالب مرحله قبل، مرحله تعیین استراتژی ها، انجام شود اما از آنجا که کار برنامه ­ریزی استراتژیک با تعیین استراتژی ها به پایان می­ رسد و اجرای آن در قالب تعریف طرح ها و اقدامات و مدیریت استراتژیک برنامه تهیه شده انجام می ­شود این تفکیک صورت گرفته است.

به عبارت دیگر از این مرحله به بعد از مدل برنامه ریزی استراتژیک برایسون مربوط به اجرای برنامه و مدیریت استراتژیک می­ گردد. در این مرحله به منظور اجرای هر یک از استراتژی های انتخاب شده تعدادی طرح و اقدام تعریف می­ گردد.

۹- تنظیم دورنمای سازمانی برای آینده

در این مرحله، توصیفی از شرایط آینده سازمان در صورت بکارگیری استراتژی های تدوین شده و استفاده از تمام نیرو و منابع سازمان، ارائه می­ شود. این توصیف دورنمای موفقیت سازمان نامیده می شود که در آن شرحی از مأموریت، استراتژی های اخلاقی مد نظر همه کارمندان ارائه می شود. در صورت تنظیم چنین دورنمایی، افراد سازمان خواهند دانست که چنین انتظاری از آنها می­ رود، پویایی و همسویی انگیزه و نیروی افراد در رسیدن به اهداف سازمان به وجود آمده ونیاز به نظارت مستقیم کاهش می ­یابد.

۱۰- برنامه عملیاتی یکساله

در این مرحله با استفاده از اطلاعات تدوین شده در مرحله هشتم و بر اساس اولویت های تعیین شده توسط تصمیم گیران، یک برنامه عملیاتی تهیه شده و بر اساس آن مدیریت و کنترل طرح ها و اقدامات انجام می شود (کاوسی،۱۳۸۹، ۱۶۰-۱۶۵)

اما تدوین استراتژی آنگونه که مینتزبرگ (۱۹۸۷) گفته است، لزوماً فرایندی عقلایی و پیوسته نیست. وی معتقد است که تدوین مجدد استراتژی به جای این که به شکلی سیستماتیک و آگاهانه طراحی گردد، دستخوش پدیده­ای می­ شود که وی آن را حلقه­ های کوانتومی می­ نامند.

استراتژی های بازاریابی اینترنتی

۱ -استراتژی بازاریابی برونگرا

همانطور که ملاحظه می کنید تمرکز این بازاریابی بیشتر بر مرحله آگاهی از قیف بازاریابی است. بازاریابی برونگرا یا سنتی از تاکتیک های فشار و اجبار استفاده می کند. در گذشته این روش بازاریابی مؤثر بود، اما امروزه این تبلیغات بسیار اشباع شده و بسیار مشابه هستند تا جایی که مردم دیگر به آنها توجه نمی کنند. مشکل دیگر با بازاریابی برونگرا یا سنتی این است که بسیاری از افرادی که در مخاطبان شما قرار ندارند نیز در معرض پیام شما قرار می گیرند. به این ترتیب پیام بازاریابی شما در بسیاری از موارد هرز رفته و باعث اتلاف منابع می شود.

 به این ترتیب در جمع بندی می توان گفت که این استراتژی بازاریابی هزینه های فراوان، بهره وری پائین، ناراحتی بالا برای مخاطبان و قدرت ارزیابی ناچیز برای صاحبان کسب و کار را با خود دارد. اما علاوه بر تمامی موارد گفته شده، هنوز هم می تواند در موارد خاص و برای بازارهای به خصوصی قابل اجرا و اثربخش باشد. می توان گفت که هدف اصلی این بازاریابی دیگر افزایش میزان فروش شرکتها نیست. بلکه امروزه شرکتهای بزرگ با بازار هدف و توده ای بزرگ، از این استراتژی بازاریابی برای آگاه سازی دائمی بازار هدف، توسعه محصولات جدید خود، برندسازی، نشان دادن رهبری خود در بازار، نشان دادن برتری خود نسبت به رقبا، برای چشمگیر بودن و … استفاده می کنند.

۲- استراتژی بازاریابی درونگرا 

این روش متکی بر توسعه فناوری ارتباطات مدرن مانند اینترنت، تلفن های همراه و رسانه های اجتماعی برای جذب مصرف‌کنندگان است. به جای اینکه یک پیام در برابر یک جمعیت زیاد قرار داده شود، بازاریابی درونگرا مخاطبان خاصی را جذب می کند که دقیقاً به دنبال آن اطلاعات هستند. بخش بزرگی از بازاریابی درونگرا یا بازاریابی جاذبها ی متکی بر ایجاد محتوای با ارزش و جذب بازدیدکنندگان از طریق آن است. این کار با راه اندازی انواع وسیعی از دارایی های بازاریابی آنلاین انجام می شود و انتظار می رود که مصرف کنندگان علاقه مند به آن پیدا شوند. این دارایی‌ها شامل نوشته های وبلاگ، وب سایت ها و تبلیغات پرداختی بهینه شده برای جستجوی اینترنتی، حضور پویا رسانه های اجتماعی، اپلیکیشنهای تلفن همراه و … است. هنگامی که افراد به محتوای بازاریابی شما جذب شوند، به راحتی اجازه می دهند اطلاعات بیشتری از شما و تبلیغاتتان دریافت کنند.

هر دوی این استراتژی های بازاریابی بر پایه “پیام” عمل می کنند. اما منظور از پیام بازاریابی در استراتژی برونگرا همان متن تبلیغات است که گاهی با اغراق بیش از حد بیان می‌شود. در حالی که منظور از پیام بازاریابی در استراتژی درونگرا معنایی بسیار گسترده تر را شامل می شود. مفهوم پیام در این استراتژی با مفهوم محتوا گره می خورد. اهمیت تولید محتوا مناسب در استراتژی بازاریابی جاذبه ای به‌قدری بالا است که خود شاخهای با نام استراتژی محتوا Content Strategy یا بازاریابی محتوا Content Marketing را تشکیل داده است.

برنامه ریزی محیط زیست

تقسیم‌ بندی مقوله های زیست محیطی

امروزه مفاهیم محیط شناسی دامنه ای گسترده‌ یافته است، به طوری که تقریباً برای هر نوع فعالیت ذهنی یا عینی آدمی، محیط خاص آن مقوله را مطرح می کنند. از آن جمله می توان محیط روانی، محیط اقتصادی، محیط فرهنگی، محیط سیاسی، محیط آموزشی و بسیاری دیگر از این قبیل را برشمرد. بدیهی است که هر یک از این مفاهیم در جای خود از مشروعیت تامی برخوردارند. اما، در اینجا به خاطر حفظ جنبه های کاربردی مفاهیم محیط زیست، تقسیم بندی سنتی محیط زیست را به کار خواهیم برد. از آنجا که تقسیم بندی از ماهیتی فراگیر برخوردار است، تقسیم بندی خردتر را نیز زیر پوشش قرار می دهد. بر این اساس در مفهوم کلی «محیط زیست». سه نوع «محیط» قابل تشخیص است، که عبارتند از: محیط طبیعی، محیط اجتماعی، و محیط انسان ساخت.

۱- محیط طبیعی

محیط طبیعی عبارت است از بخشی از محیط زیست که ساخته و پرداخته انسان نباشد. بر این مبنا، جنگل ها، درخت زارها، علف زارها، دریاها، رودخانه ها، و در مجموع کلیه چشم اندازهای طبیعی محیط طبیعی را تشکیل می دهند.

عوامل تشکیل دهنده محیط طبیعی را می توان به دو گروه عوامل بی جان و عوامل جاندار (عوامل غیرآلی و آلی) تقسیم کرد:

الف) عوامل بی جان

۱ـ اقلیم و عوامل اقلیمی؛

۲ـ ساخت زمین‌شناختی؛

۳ـ منابع آب های سطحی و زیرزمینی؛

۴ـ ساخت خاک شناسی؛

۵ـ ساخت توپوگرافی

ب) عوامل جاندار

۱ـ روش طبیعی؛

۲ـ حیات وحش؛

آنچه امروزه محیط طبیعی نامیده می شود، هرگز طبیعت ناب، به مفهوم آن چشم انداز ابتدایی نیست که دامنه و عمق دخالت های آدمی در آن تأثیری اندک برجای گذاشته است. امروزه محیط طبیعی چیزی جز بقایای بسیار ناچیز طبیعت ناب. و نیز بخش‌هایی از طبیعت نیست، که از سوی آدمی مورد بهره‌برداری قرارگرفته و سپس به حال خود رها شده است.مخصوصاً در سرزمینی چون ایران که قدمت زندگی انسان در پهنه آن به چندین هزاره پیش از میلاد می رسد، طبیعت مشکل می تواند بکر و دست نخورده باقی مانده باشد.

محیط اجتماعی که در مفهوم وسیع تر به آن سپهر اجتماعی می گویند، عبارت است از جامعه ای که انسان در آن زیست می کند، به اضافه نهادهای اجتماعی که امور مختلف جامعه را سازمان می دهند. محیط اجتماعی از خانواده شروع می شود و همسایگان، همکاران، جامعه شهری و روستایی را در بر می گیرد و دامنه آن به ملت و دولت کشیده می شود. هرگاه روابط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی موجود بین کشورهای مختلف نیز مد نظر قرار گیرد و به این واقعیت توجه شود که هر یک از این روابط می تواند به نحوی بر زندگی جامعه تأثیر گذارد، در این صورت می توان دامنه محیط اجتماعی را بسیار فراتر از مرزهای ملی دانست.

 از این رو، باید بین مسائل زیست محیطی کشورهای صنعتی و کشورهای جهان سوم تفاوتی اساسی قائل شد. در کشورهای صنعتی، مسائل زیست محیطی بیشتر ناشی از پیشرفت فزاینده تکنولوژی و صنعت است. در این کشورها، حتی بسیاری از مشکلات محیط اجتماعی از جمله گسیختگی پیوندهای خانواده، میزان بالای طلاق، افسردگی، میزان بالای مصرف مواد مخدر، داروهای آرامش بخش و مشروبات الکلی، و مانند آنها، مستقیم یا نامستقیم حاصل جدال انسان و تکنولوژی و یا جدال انسان و محیط به شدت «مصنوعی شده»، یا فضای تکنولوژیکی است. مفاهیمی چون «جامعه تکنوکرات و تحت راهبری اهل فن»، «جامعه فراصنعتی» و بسیاری دیگر از این قبیل مفاهیم، برای تبیین وضعیت خاص جوامع صنعتی پدید آمده اند. انسان به عنوان یک پدیده بیولوژیک و برخوردار از قدرت و استعداد سازگاری، که از قوانین زیست شناختی پیروی می کند، حتی اگر هم بخواهد نمی تواند خود را با محیط وسیعاً مصنوعی شده و درعین‌حال، به سرعت در حال تغییر، انطباق دهد.

نارسایی های غذایی، گرسنگی آشکار و پنهان و یا گرسنگی مزمن؛

انواع مشکلاتی که جمعیت با آن روبه روست، مانند کمبود مسکن، بیماری های واگیردار و میزان بالای مرگ و میر؛

عدم بهره برداری منطقی از منابع، و به سخن دیگر، هرز رفتن منابع؛

کنزو تانگه

متابولیست ها معتقد بودند طرح های جامع و انعطاف ناپذیر نمی توانند پاسخگوی تغییرات سریع و آزادانه باشند و تنها طرح هایی می توانند ساماندهی و آزادسازی را همزمان فراهم سازند که بتوانند تغییرات زمان حال و آینده را در بر گیرند. آنها به دنبال نظامی بودند که همواره امکان بازنگری در فرم شهر را فراهم کند.

 متابولیست ها از دو پدیده در سازوکار تغییر و تحول نام می برند:

• عناصر دیرپا، شامل ابرساختارهای شهر (مثل استخوان بندی) که باید طول عمر زیادی داشته باشند.
• عناصر با عمر کوتاه، شامل محله ها و بلوک ها و … که توان بازنگری و تغییر دارند.

• ارتباطات، ایجاد پیوند میان کارکردهایی که رابطه دوسویه دارند را ضروری می دانستند. و معتقد بودند که سامانه حمل و نقل، شالوده کالبدی و کارکردی یک شهر است.
• فضا، از دیدگاه او سرعت اتومبیل، ادراک انسان از فضا را تغییر داده است.
• کارکردهای شهری، او معتقد است علاوه بر کارکردگرایی، ما نیازمندیم به فضا ساختار بدهیم. او معتقد بود که ساختار بخشی، زمینه اصلی طراحی شهری است.
• نماد و نماد گرایی، او معتقد به دادن مفاهیم نمادین به استخوان بندی شهر بود به طوری که برای مردم قابل درک باشد. او معتقد بود “فضا دنیایی از معانی است و ما نیازمند روندی هستیم که نمادگرایی را در معماری و شهرسازی دنبال کنیم. “

 خلیج توکیو – کنزو تانگه

“طرحی برای توکیو – ساماندهی دوباره ساختار”. تانگه در این طرح به دنبال اندیشه ای نو بود. طرح او از استخوان بندی موجود شهر سرچشمه می گرفت. او معتقد بود هیچ نتیجه ای قطعی نیست و بخشی از اقدامات برای عوامل پیش بینی نشده در توسعه آینده شهر باید کنار گذاشته شود.

او ایده خود را بر پایه تغییر ساختار تک مرکزی شهر، از الگوی شعاعی – مرکزی به الگوی خطی استوار کرد و بر محور اصلی بر عنوان ستون فقرات تاکید می‌کرد و معتقد بود که این محور شهری با یک سامانه حمل و نقل حلقوی تکمیل می شود.

یکی از اهداف اصلی تانگه، تبدیل استخوان بندی اصلی شهر، سامانه حمل و نقل و معماری شهر به یک ارگانیزم واحد بود.

ابر ساختار: شالوده بزرگ مقیاس شهر – فرم گروهی: رابطه ساختمان ها، هنگامی که اهمیت گروهی ساختمان ها بیش از اهمیت تک تک آنها باشد.

برنامه ریزی منطقه ای

اهداف برنامه ریزی منطقه ای

در مورد اهداف برنامه ریزی اتفاق نظر وجود ندارد.«جان گلاسن» متخصص و صاحب نظر برجسته علم برنامه ریزی منطقه ای معتقد است برای روشن شدن بیشتر اهداف و مفاهیم برنامه ریزی منطقه ای لازم است جواب سؤالات زیر مشخص گردد:

• چرا برنامه ریزی لازم است؟
• برنامه ریزی چیست؟
• برنامه ریزی منطقه ای چه جایگاهی در نظام برنامه ریزی دارد؟
• چرا برنامه ریزی منطقه ای نیاز است؟
• برنامه ریزی منطقه ای چه اشکالی را به خود می گیرد؟
• برنامه ریزی منطقه ای هم شامل برنامه ریزی اقتصادی است و هم فیزیکی.

 اهداف برنامه ریزی منطقه ای عبارت اند از:

• عمران و توسعه مناطق.
• ایجاد دگرگونی کامل و اساسی در کلیه شئون زندگی و به کارگیری نیروهای مادی و معنوی و طبیعی منطقه.
• کاهش نابرابری های منطقه ای و درون منطقه ای.
• کاهش اختلاف سطح شهر و روستا در درون منطقه و میان مناطق و توسعه پایدار منطقه ای.
• تعدیل ساختاری توسعه اقتصادی- اجتماعی منطقه.
• افزایش سریع درآمد سرانه در داخل منطقه.
• تعیین و گسترش نیروهای تخصصی.
• افزایش کارایی اقتصادی.
• اطمینان از حفاظت محیط‌ زیست و بهبود آن و استفاده از منابع طبیعی.

منظور از مطالعات منطقه ای، یافتن توانایی ها و میزان ظرفیت هر منطقه برای رشد و توسعه هست. از این نظر تشخیص چگونگی توزیع فعالیت های مختلف اقتصادی شامل جنبه های تولیدی و خدماتی و سایر فعالیت های اجتماعی و اقتصادی، شناسایی قطب ها و فضای فیزیکی حوزه ها و… لازم است.

 جایگاه برنامه ریزی منطقه ای

با توجه به اینکه مفهوم منطقه متغیر است ، بنابراین نوعی برنامه ریزی برای سرزمینی پیوسته و محدود ما بین سطح ملی و سطح محلی (شهری) اطلاق می گردد. بنابراین برنامه ریزی منطقه ای در یک طیف پیوسته برنامه ریزی جای می گیرد. در این طیف برنامه ریزی منطقه ای فرایند تبیین و تنظیم اهداف اجتماعی در آرایش فعالیت ها و در فضای فرا شهری است. از آنجا که برنامه ریزی منطقه ای، برنامه ای در سطح میانی (مابین سطح ملی و محلی) است، پدیدۀ هوایی اند شکاف میان برنامه ریزی در سطح ملی و محلی را پرکند. در برنامه ریزی منطقه ای سعی برآنست تا حوزه های که دارای ویژگی ها و استعدادهای بالقوه و مسائل اقتصادی- اجتماعی خاص هستند جدای از سایر مناطق مورد توجه قرار گیرند.

جغرافیای شهری

آن‌چه که مسلم است، جغرافیای شهری برنظام فضایی و موقع شهر تأکید دارد و به نحوه پیدایش شهر و نحوه جاگرفتن آن در مکان توجه دارد. در این راستا جغرافیای انسانی به نحوه گسترش تیره های مختلف انسانی در گستره مکان پرداخته و این دو در کنار هم، شهر را با مورفولوژی و اکولوژی انسانی و محیطی تعریف می کنند.

ـ علم جغرافیا در ابتدای تولد خود تحت تأثیر مکتب پوزیتویسم قرار داشته است (مکان یابی) که بیشتر سیستم شهری و ساخت شهر و نظریه های مکانی مد نظر بوده است ولی از دهه ۱۹۸۰ میلادی، دو مکتب بیش از همه جغرافیای شهری را تحت تأثیر قرار داده است:

 ۱ـ مکتب ساختار گرایان:

این مکتب بیش از آن‌که ساختار شهر و مکانیابی آن را مد نظر داشته باشد، به عدالت اجتماعی ـ اقتصادی تأکید دارد و این مکتب به سوی عدالت اجتماعی پیش می رود.

 ۲ـ‌ مکتب رفتار‌گرایی:

این مکتب بیشتر به تحلیل سازمان فضایی و رفتار فضایی در داخل شهرها می پردازد.

در این راستا می‌ وان گفت جغرافیای شهری محیط شهری را با همه ابعاد خود مورد بررسی قرار می دهد.

 سطوح تحلیلی در جغرافیای شهری

بنا به نظریات دیوید هربرت و دیوید اسمیت سطوح جغرافیای شهری عبارتند از:

۱ـ اقتصاد سیاسی و جغرافیای شهری (متأثر از مکتب ساخت گرایی):

هنگام تحلیل اکولوژیک شهرها دو عامل جغرافیای شهری را تحت تأثیر قرار می دهد:

۱ـ جستجوی سود بیشتر

۲ـ عامل رقابت

درآمد خالص ملی = درآمد ناخالص ملی ـ هزینه استهلاک

تعریف گتو

در قرن شانزدهم گتو کلمه ایتالیایی و مشتق از زبان عبری است. گِتو به معنای طلاق وجدایی و تفکیک بوده و برای طراحی محله های قدیمی یهودی ها در شهرهای ایتالیایی به کار می رفته است.

گتو در این راستا، در معنای تفکیک، بیشتر تأکید بر شکل نهادی فاصله اجتماعی موجود در یک فضا دارد. این جدایی متناسب با زمینه های اجتماعی دارای مفاهیم مختلف است. نمونه های این جدایی را می توان در جامعه روستایی سنتی هند، نظام آپارتاید آفریقای جنوبی، شهرهای مغرب در زمان استعمار، شهرهای امریکایی (محله های سیاهپوستان) و… یافت (ریمون بودون،۱۹۹۶، ۲۰۴). در قرون وسطی، یهودی ها در شهرهای اروپا شرایط خاصی داشتند. خصوصاً در ونیز، شاهد شکل گیری اولین گتوها در ۱۵۱۶ هستیم. شرایط نامطلوب اجتماعی- سیاسی یهودی ها، نسبت به ژرمن ها و اسلاوها، زندگی شهری را برای آنها تنگ نموده بود (ویرث، ۱۹۲۸).

امروزه، اصطلاح گتو، مفهوم عمومی یافته است و بطور کلی، در خصوص جدایی قومی یا اجتماعی با حاکمیت های  قلمروی می باشد. امّا، باید متذکر شد که این گِتو‌های جدید اغلب یک ویژگی انتقالی یافته اند، زیرا جمعیت های آنها، این گِتو‌ها را رها کرد. امروزه، گتوی ایتالیایی های نیویورک، بروکلین، یا آمریکایی های ایتالیایی نژاد چنین خصوصیتی را داراست. لویی ویرث در کتاب گتوی خود نشان می دهد که چطور محله یهودی شیکاگو نقش دو گانه تفکیک و شبیه سازی پیشرفته ای را یافته است. در ارتباط با ریشه تاریخی گِتو، جی.دی.لوایک، اشاره دارد که کلمه گِتو برای اولین بار در ۱۵۱۶ در ونیز مطرح شد و ریشه تاریخی آن به جوامع اروپای قرون وسطی می رسد که گروه های خاصی از یهودی ها در بعضی محله‌ها توسط مسیحی‌ها مورد قرنیطه قرار گرفته بودند. بتدریج این جدایی فضایی در دوران تاریخ موجب افزایش جمعیت، فقر و مسایل جنایی، همبستگی درون گروهی در مقابل الیناسیون ایجاد یک جامعه تابع، مصرفی و نمایشی از طرف جامعه حاکم می باشد (لاروس، ۱۹۹۶،۱۶).

پراگ در قرن هیجدهم بزرگترین گتوی اروپا را با دهها هزار سکنه در شرایط نامناسب در خود قرار داده بود و همه مؤسسات، شرکتها، بازارها، ورزشگاه ها وحتی سازمان های اداری دارایی ها، سمبل این گتو بوده‌اند.

حالت نمادین گِتو، به طور نظام مند در مفهوم مبارزه با محرومیت است. گرچه گتو کنشی است که با ایجاد انسجام و وحدت در جامعه به همگرایی کمک می کند اما خود مکانی به شمار می رود که در آن افزایش می کند.

مدرنیته، مدرنیسم و تفکر مدرن

کلام مشترک میان سه مفهوم “مدرنیته“، “مدرنیسم” و “تفکر مدرن” واژه “مدرن” است که از لحاظ تاریخی به دوره رومیان باز می گردد. از نظر آنان این کلمه به معنای “تازه” بود.

اندیشمندان گوناگون، روزگار مدرن را به دوره های زمانی متفاوتی نسبت می دهند:

• عده ای فاصله زمانی بین رنسانس و انقلاب فرانسه را روزگار مدرن می نامند
• عده ای انقلاب صنعتی را آغاز مدرنیته می دانند
• و عده ای حد نهایی مدرنیته را میانه سده بیستم و حتی امروز می دانند.

 به طور کلی می توان گفت مدرن هر چیزی است که با سنت ها و تمدن های باز مانده از “سده های میانه” می جنگد.

مدرنیته دوران پیروزی خرد انسان بر باورهای ماورایی است و این خرد باوری همراه است با:

• سلطه تدریجی “جامعه مدنی” بر “دولت”
• سازمان یابی تازه تجارت و تولید
• رشد علوم و اکتشافات متنوع

مدرنیته خارج از هرگونه دوره بندی تاریخی، ابتدا یک رویکرد عقلانی است و حرکتی پیوسته و اجتناب ناپذیر رو به جلو است.

تعریف مدرنیته: مدرنیته یعنی خرد باوری و تلاش برای بخردانه کردن هر چیز، پشت سر گذاشتن باورهای سنتی، ارزش ها و شیوه های زندگی کهن

تفاوت مدرنیته و مدرنیسم

مدرنیته یک رویکرد عمومی است و نو شدنی است که کسی عزم به نو کردن نداشته است (غفلت آلود است) اما مدرنیسم یک ایدئولوژی است و در پی جایگزین کردن مدرن به جای کهنه است در حالی که مدرن را برتر از کهنگی می داند.

با این تفاسیر می توان مدرنیسم را نمودی از مدرنیته دانست.

 تعریف تفکر مدرن

حضور خرد انسان در هر زمان و مکانی که برای تمامی انسان ها عمومیت دارد و در انحصار زمان یا مکان یا ملت خاصی نیست.