کایزن KAIZEN

ژاپنی ها معتقد به این هستند که آنچه بدست آورده اند حاصل تغییر در نگرش بوده است و بر همین اساس، اگر فرآیند یادگیری منجر به تغییر در نگرش و به تبع آن تغییر در رفتار نگردد، در عمل هیچ دستاوردی به همراه نخواهد داشت. بر همین اساس تأکید داشته اند که کایزن ، یک تکنیک نیست بلکه یک فرهنگ با رویکرد نگرشی در جهت تغییر در نگاه و باور است تا بر اساس آن تغییر در خود و پیرامون خود به دنبال بهبود مستمر باشیم.

KAIZEN یک لغت ژاپنی است که از دو قسمت KAI به معنی تغییر و ZEN به معنی بهتر تشکیل شده است، بر همین اساس KAIZEN را عموماً بهبود مستمر یا continuous Improvement تعریف می نمایند. نکته حائز اهمیت در مورد کایزن این است که این تغییر در جهت بهبود پایانی نداشته و دائماً باید تکرار شود.

یکی از شاخص های اصلی کایزن چگونگی ورود به فرآیند تغییر است. عموماً انسان ها و سیستم ها در مقابل تغییر از خود مقاومت نشان می دهند و هر چقدر این تغییر بزرگتر باشد، مقاومت در مقابل آن نیز بزرگتر خواهد بود. پس در فرآیند تغییر نمی بایست به یکباره به دنبال تغییرات بنیادی و اساسی بود زیرا نه تنها قطعاً با مقاومت بزرگی مواجه می شویم، بلکه امکان دستیابی به آن تغییر نیز به شدت کاهش می یابد.

بنابراین کایزن به ما می آموزد به جای آنکه دنبال تحولات اساسی باشیم، تغییرات کوچک و پیش روی را دنبال کنیم، زیرا برایند تغییرات کوچک خود به خود تغییرات بزرگ را به همراه خواهد داشت.

KAIZEN = Innovation ∑

به طور کلی کایزن فرهنگ و شیوه مدیریت فردی و سازمانی است که به دنبال دستیابی به تحولات بزرگ از طریق اعمال تغییرات مداوم کوچک است.

اصول کایزن

هدف کلی کایزن ساده سازی و آسان سازی امور است که از طریق سه اصل

۱- حذف ۲- کاهش و ۳- تغییر (موارد، شرایط، ابزارها، تکنیک ها و … که در مسیر موفقیت و دستیابی به هدف انرژی و منابع مصرف می کنند اما در مقابل کمکی در تحقق آنها به ما نمی کنند و یا حتی مانع ما هستند) اجرا می شود.(۲)

ملاحظه می کنید که این اصول چیزهای عجیبی نیستند. نکته هم همین جاست، قدرت در سادگیست؛ اجرای مداوم و مستمر این اصول است که می تواند موجب تحولات اساسی در زندگی شود. به گفته جیم ران مربی افسانه ای موفقیت ” موفقیت چیزی جز چند تمرین ساده و اساسی نیست که هر روز باید انجام شود.”

مزیت رقابتی

مزیت رقابتی در یک کسب و کار وقتی اتفاق می افتد که هر سه مورد قیمت پائینتر، کیفیت بالاتر و خدمات بهتر به صورت یکجا به مشتریان ارائه شود. مزیت رقابتی هر نوع برتری نسبت به رقبا است که به راحتی توسط رقبا الگوبرداری و حصول نمی شود. مهمترین ویژگی های مزیت رقابتی دوام ، آسیب ناپذیری ، عدم امکان الگو برداری ، کمیاب بودن و ارزش آن است. به این معنی که سازمان های دیگر نتوانند آن را ارائه دهند و مشتریان نیز از دریافت آن راضی باشند.

برای قرار دادن این سه مورد قیمت پائین تر، کیفیت بالاتر و خدمات بهتر کنار یکدیگر به منظور خلق و حفظ مزیت رقابتی، نیاز است که کسب و کارها در حوزه فعالیت خود از انواع برتری فرآیند تولید ، برتری شبکه توزیع، برتری علمی و تکنولوژیکی، برتری بازاریابی ، برتری برندینگ ، برتری مدیریت ارتباط با مشتریان ، برتری نیروی آموزش دیده و فرهیخته ، برتری تحقیق و توسعه ، برتری استراتژی کسب و کار و … برخوردار باشند.

بنابراین می توان گفت که مزیت رقابتی یک جایگاه مشخص نیست که کسب و کار به آن برسد، بلکه خود مزیت رقابتی نتیجه اجرای صحیح بسیاری از فرآیندهای صحیح است که در طول زمان انجام شده و همچنان نیز انجام می شوند. همینطور مزیت رقابتی قدرت درونی کسب و کار را به فرصت بیرونی بازار (و ضعف رقبا) پیوند می دهد، بنابراین مانند استراتژی ، رابط بین محیط درون و بیرون کسب و کار است

مجموعه این عوامل کنار یکدیگر کسب و کار را قادر می سازد تا محصولات و خدمات خود را بهتر و بیشتر به خواسته های بازار و مشتریان نزدیک کند و در نتیجه عملکرد بهتری نسبت به رقبای خود داشته باشد. یک کسب و کار تازه با داشتن مزیت رقباتی می تواند وارد رقابت با دیگران بشود. آقای جک ولش، مدیر افسانه ای جنرال الکتریک و برترین مدیر قرن بیستم می گوید که اگر مزیت رقابتی ندارید، رقابت نکنید. این دقیقاً همان کاری است که خود ایشان در زمان مدیریت جنرال الکتریک انجام داد. جک ولش شرکت های متعدد زیر مجموعه جنرال الکتریک را که در حوزه فعالیت های خود در جایگاه اول یا دوم بازار نبودند فروخت. به این ترتیب منابع مالی و قدرت چابکی سازمان را برای شرکت های دارای مزیت رقابتی خود نگاه داشت.

مزیت رقابتی و استراتژی

از استراتژی تعاریف متعددی شده است (مشاهده مقاله تعریف استراتژی). اما چیزی که در تمامی تعاریف مشترک است، نتیجه نهایی استراتژی است. استراتژی ها راه هایی برای انطباق سازمان با تغییرات محیط و در نتیجه بقاء سازمان هستند. این بقاء توسط مزیت رقابتی تضمین می شود.

در یک تعریف ساده از استراتژی گفته می شود که ؛

استراتژی عبارت است از استفاده از منابع به منظور بهره گیری از فرصت ها (عوامل بالقوه منفعت) برای گذر از گلوگاه ها با هدف خلق مزیت رقابتی برای سازمان.

مایکل پورتر را پیامبر استراتژی می نامند. پورتر سه استراتژی عمومی (Generic Strategy) را مطرح می کند که به استراتژی های عمومی پورتر معرف هستند. با توجه به تعریف بالا از استراتژی ، هدف کسب و کار از اتخاذ هر کدام از این استراتژی ها، دست یابی به مزیت رقابتی پایدار است.

استراتژی های عمومی پورتر عبارتند از:

۱) رهبری در هزینه (Cost Leadership) :

هدف از استراتژی رهبری در هزینه ، خلق مزیت رقابتی از طریق تولید محصول با کمترین هزینه ممکن نسبت به رقبا است. بنابراین پیشنهاد پورتر، تولید در حجم زیاد و با قیمت کم می باشد، که اصطلاحاً آنرا اقتصاد مقیاس یا صرفه جویی ناشی ار مقیاس (Economy of Scale) می نامند. در این استراتژی شرکت اقدام به تولید و عرضه محصولات استاندارد می کند که بهای تمام شده هر واحد برای مشتری کاهش یابد.

۲) تمایز (Differentiation):

طبق استراتژی تمایز ، خلق مزیت رقابتی از طریق ارائه محصولات و خدماتی است که در بازار به عنوان محصول یا خدمتی منحصر بفرد تلقی می شوند و دارای خصوصیات ویژه نسبت به محصولات مشابه برای مشتریان هستند. استراتژی تمایز ، برای بازاری مناسب است که در آن مشتریانی نسبت به قیمت حساسیت چندانی نداشته باشند. استراتژی تمایز روشی برای دستیابی به سودهای بیشتر است.

۳) تمرکز (Focus):

خلق مزیت رقابتی توسط این استراتژی ، اساساً از طریق تمرکز بر روی یک یا چند محصول یا خدمت خاص یا خریدار است. منطق استراتژی تمرکز این است که توجه به یک بازار و یا یک محصول ، نسبت به بازارهای متعدد ، باعث سرویس دهی بیشتر و دقیق تر خواهد گردید. در نتیجه‌ استراتژی تمرکز برتری رقابتی نسبت به رقبا بدست خواهد آمد.

ملاحظه می کنید که این استراتژی های عام پورتر ، هر کدام در راستای یکی از موارد مزیت نسبی است. به این ترتیب که استراتژی رهبری هزینه بر روی قیمت ، استراتژی تمایز بر روی کیفیت و استراتژی تمرکز بر روی خدمت بهتر متمرکز شده اند.

تئوری سوسک در توسعه شخصی

سوسک موجود چندش آور و کثیفی که حتی دیدنش حال بعضی ها را بد می کند. اما همین سوسک یادگیرنده ترین موجود دنیا است! چرا که از زمان دایناسورها تا به امروز در تمام شرایط سخت دوام آورده و خود را با شرایط محیط بیرون انطباق داده است. علاوه بر این، همین موجود چندش آور ، ۲ تئوری به نام خود دارد!! تئوری سوسک در توسعه شخصی و تئوری سوسک در کسب و کار و سازمان !!

Cockroach Theory for self development

همانطور که گفته شد مهمترین عامل برای احساس سعادت، خوشبختی و موفقیت در زندگی، عامل درونی یا همان شخصیت و نحوه تفکر ماست. در غیبت شخصیت قدرتمند، دارایی و جایگاه عاملان ابتذال و سقوط هستند. بنابراین ما نیز باید تمرکز خود را بر روی توسعه شخصی خود قرار دهیم.

در نهایت دیدم بهتر است که به جای آنکه خودم چند خط درباره اهمیت شخصیت و بینش برای موفقیت و سعادت در زندگی بنویسم، از گنجینه ای از سخنان بزرگان تاریخ استفاده کنم. بنابراین در زیر چند جمله مرتبط با شخصیت موفق از کتاب “آیا آنان که می دانند با آنان که نمی دانند برابرند؟” آورده ام.

• همه مردمان چه آنان که در مقامی پست هستند و چه آنان که در زندگی پیروز هستند معترفند که تنها سعادت ساکنین کره خاک ، شخصیت آنان است. (گوته)
• بیرون ز تو نیست هر آنچه در عالم هست، از خود بطلب هر آنچه خواهی که تویی. (مولانا)
• دنبال حقیقت نگردید؛ حقیقت در وجود خودتان است، با کشف درون به جهان بیرون برسید. (امیلی برونته)
• اولین و بهترین پیروزی غلبه بر خود است. (افلاطون)
• سعادت به کسانی تعلق دارد که خودکفایند. (ارسطو)
• هر چیز خوب پرهزینه است. گسترش شخصیت یکی از پر هزینه ­ترین چیزهاست. (کارل گوستاو یونگ)
• مردم نا موفق اصلی­ ترین کلید زندگی را درک نکرده ­اند، اینکه چگونه جایگاه خود را کشف کنند و در آن استاد بشوند. (آنتونی رابینز)
• زندگی شما تنها زمانی بهتر می­ شود که خودتان بهتر شوید. (برایان تریسی)
• موفقیت چیزی نیست که به دنبالش بروید، بلکه چیزی است که به سوی شما جذب می­ شود وقتی که شخصیتی را که باید داشته باشید به وجود آورید. (جیم ران)
• کسی که از سرنوشت خود شکایت کند از کوچکی و نا چیزی روح خود شکایت کرده است. (موریس مترلینک)
• آنچه در پس و پیش روی ماست در قیاس با آنچه درون ماست ناچیز است. (الینور وندل هولمز)
• تسلط بر خود نه یک فضیلت است، بلکه به نظر می رسد تمام فضایل از آن نشئت می­ گیرد. (آدام اسمیت)
• بزرگترین کشف نسل من این است که انسان می ­تواند با تغییر نگرش ذهنی ­اش زندگی خود را تغییر دهد. (ویلیام جیمز)
• امتیاز انسان برنده در استعداد ذاتی، ضریب هوشی بالا یا توانایی هایش نیست، بلکه در نگرش اوست. (دنیس ویتلی)
• شما بدون تسلط بر خود نمی­ توانید فاتح دیگران باشید. (کیم وو چونگ)
• در مسیر موفقیت باید شخصیت خود را نیز تقویت کنید. اشخاصی که به اوج می­ رسند اما فاقد شخصیت قوی هستند که آنها را در شرایط استرس­ آور حمایت کند، محکوم به شکست هستند.  (جان سی مکسول)
• من آنم که تلاش می­ کنم باشم.  (گوردون آلپورت)

۲- تئوری سوسک در کسب و کار و بازار

باور عمومی وجود دارد که اگر سوسکی را در جایی دیدید، بدانید تعداد زیادی از آنها در همان نزدیکی پنهان شده اند و شما آنها را نمی بینید.

مشابه همین امر در بازار (بخصوص بازار سرمایه و بورس)، کسب و کار ها و سازمان ها وجود دارد. گفته می شود که اگر خبر بدی درباره سازمانی منتشر شد، باز هم منتظر خبرهای بد بعدی باید باشید! این موضوع می تواند به علت پیوستگی عوامل بیرون و درون سازمان و روابط علت و معلولی میان عناصر و متغییر ها باشد.

بنابراین در صورت مشاهده خبری بد، باید برای اتفاقات بد زنجیره ای که می تواند در آینده برای سازمان یا بازار بیافتد آماده باشیم. مانند اتفاقاتی که در سال ۱۹۹۷ یا ۲۰۰۸ در مورد بحران های مالی در مقیاس جهانی افتاد.

مشابه این اتفاق زمانی در بازار بورس می افتد که وقتی سرمایه گذاران خبرهای بدی در مورد یک شرکت می شنوند، درباره کل صنعتی که آن شرکت در آن قرار دارند مردد می شوند. همینطور اگر این موضوع ادامه پیدا کند، آنها در مورد صنایع مجاور و نهایتاً به کل بازار سرمایه بد بین می شوند. دقیقاً مشابه اتفاقی که در بورس تهران افتاده است.

ساخت ستاره ای شکل شهر

نظریه مناطق متداخل ارنست برگس نشان دهنده حالت های یک شهر ساکن و ثابت نیست، بلکه در بیشتر موارد به علت رشد و توسعه شهر، متحرک و غیر ثابت به نظر می رسد. توسعه شهر نیز ممکن است به دو صورت انجام شود:

1. توسعه شهر از اطراف خود
2. توسعه شهر از طریق عمل تمرکز در داخل آن

 در مورد امواج انتقالی یا حرکت جمعیت، کارخانه ها، تأسیسات و سازمان های شهری به اطراف شهرها، سطوح شهری یکسان عمل نمی کند، زیرا از جهات مختلف شهر، رسیدن به مرکز شهر به یک اندازه صورت نمی گیرد و از لحاظ توده های آب، پرتگاه ها، تپه ها، شیب های تند و دیگر عوامل ناهنجار طبیعی، موانعی ایجاد می شود که احداث ساختمان های شهری را با مسایل و مشکلاتی مواجه می کند، یا باعث افزایش هزینه لازم برای ساخت آن ها می گردد.

 مسیرهای حمل و نقل، خیابان ها، خطوط آهن و بزرگراه ها تحت تأثیر عوامل نامنظم و ناهنجار طبیعی در شهرها و اطراف آن ها ساخته می شوند. این راه ها معمولاً در شکل شعاعی به وجود می آیند و تعداد محدودی نیز به حداکثر ظرفیت و کشش واقعی می رسند. در طول این راه ها سطح تراکم بیش از راه های شعاعی کم ظرفیت گسترده می شود و وسعت می یابد، به عبارت دیگر امکان دستیابی به مسیرهای حمل و نقل، میزان تراکم را در سطوح شهری افزایش می دهد و زمین های شهری با داشتن امکانات وسیع حمل و نقل، نسبت به دیگر زمین ها ارزش بسیاری پیدا می کند.

 به همراه دگرگونی هایی که در نتیجه عملکرد امکانات حمل و نقل در سطوح شهری مشاهده می شود، شکل دایره ای مناطق متحدالمرکز، نظریه ارنست برگس، تعدیل می یابد و به شکل شعاعی یا ستاره ای در می آید و توسعه شهر، ساختار ستاره ای به شهر می بخشد.

منشا و روند پیدایش قنات

انواع قنات

• قنات دشتی یا جلگه ای: معروف ترین و شناخته شده ترین قنات در سطح ایران و جهان، قنات دشتی یا جلگه ای است. این نوع قنات، در سطح دشت و معمولاً در راستای شیب توپوگرافی زمین، از دامنه ارتفاعات به طرف مرکز دشت برروی رسوبات باد بزنی شکل یا مخروط افکنه گسترده می شود. منبع آبی این قنات، سفره های آب زیرزمینی است.
• قنات موتوری: این اصطلاح که در سال های اخیر در روستاها مصطلح شده است، در واقع نوعی از قنات دشتی محسوب می گردد که وقتی آب آن به دلایلی نمی تواند در سطح مورد نظر ظاهر شود، با استفاده از موتور، آب را به سطح مورد نظر می رساند. در واقع ترکیبی از چاه و قنات است.
• قنات چشمه: این نوع قناتها در مناطق کوهستانی حفر می شود. طول این قناتها، معمولا کم و چاه های عمودی آن بسیار محدود و گاهی بدون چاه عمودی است.
• قنات رودخانه ای (منگل): قناتی است که منبع تغذیه آن رودخانه دائمی‌ باشد. در این نوع قنات، که بسیار شبیه قنات چشمه است، آب یک یا چند رودخانه از طریق منگل به منطقه مورد نظر هدایت می شود. زیرا به دلایل خاص توپوگرافیک، امکان انتقال آب رودخانه به یک منطقه از سطح.
• قنات سدی: این نوع در جنب سدهایی احداث می شود که به منظور تامین آب قنات در بستر یک مسیل یا آبراهه بنا شده است. در فصول بارندگی سیلاب ها و هرز آب ها در پشت این سدها جمع شده و به تدریج در زمین نفوذ می کند و قناتی که در مجاورت سد مذکور احداث شده است از آب های نفوذی سد مذکور احداث شده است. از آب های نفوذی سد به زمین تغذیه می کند به نظر می آید که این روش در بسیاری از مناطق کوهستانی ایران به منظور تامین آب روستائیان قابل اجرا باشد.
• قنات دو طبقه: نوعی قنات دشتی است که در آن یک لایه نفوذ ناپذیر بین دو لایه آبدار قرار می گیرد. بر همین اساس، دارای دو چاه مادر بوده و دو گالری دارد

ابعاد زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و مدیریت قنات

انتقال آب های زیرزمینی به سطح زمین از ادوار بسیار دور رایج و متداول بوده است، از شیوه های مورد استفاده برای این امر می توان به حفر قنات، چاه های عمیق و نیمه عمیق دستی یا تلمبه ای و موتوری، چرخ آب ها، تلمبه بادی و … اشاره کرد. قنات علاوه بر نقش تکولوژیکی نقشی اساسی و حیاتی در ساختار اجتماعی ایران داشته و دارای کارکردهای فرهنگی و مدیریتی در جامعه می باشد.

به نظر می رسد که قنات همچنان نقش موثری در ساماندهی اقتصادی، بهره برداری بهینه از اراضی و توسعه پایدار در مناطق روستایی با توجه به پراکندگی گسترده زمین های کشاورزی دارند و آبیاری ۴۰ درصد از این اراضی را به عهده دارند، بنابراین حذف آن از نظر زیست محیطی و اقتصادی خطای جبران ناپذیری است.

نظام مدیریتی قنات، نظامی کاملاً مردمی و الگویی از یک نظام تعاون و مشارکت مردمی است که از نظر تامین هزینه نیز کاملاً خود کفا و هزینه های مدیریتی خود را تامین می نمایند و همچنین سامانه مدیریت و تقسیم آب در طی قرن ها بیان کننده رشد فرهنگی و علمی افرادی است که با حداقل امکانات موجود، شیوه هایی بدیع در نظام مدیریت ابداع نموده که طی قرون گذشته با حداقل تنش ها بهره برداری از منابع محیطی را آسان نموده است.

 مشکلات استفاده از قنات و راهکارهای آن

یکی از معایب قنات ها غیر قابل کنترل بودن میزان دبی، آن است که معمولاً در ماه هایی از سال به خصوص در فصل زمستان که دبی بیشتری دارند آب آن ها هرز می رود در تابستان که آب بیشتری برای آبیاری مزارع نیاز است قنات از دبی کمتری برخوردار است.

 یکی از راه های کنترل دبی آب قنات ایجاد بندها یا سدهای زیر زمینی است، که بتوان آب را برای مدت طولانی در آن ذخیره کرد. تنها نمونه این نوع سدها، سد زیر زمینی وزوان میمه استان اصفهان و سدهای زیر زمینی قناتهای کاشان می باشد.

 یکی دیگر از راه‌های کنترل دبی آب قناتها، ذخیره کردن آب در حوضچه یا استخرهای زیر زمینی است که البته این شیوه به شیب زمین، نوع خاک محل، شیب خود قنات و میزان آبدهی بستگی دارد.

تعاریف برنامه ریزی شهری

• برنامه ریزی شهری یک سری تصمیم های سنجیده در امور شهری است که با رعایت قیودات خاص خود شیوه رابطه انسان را با محیط شهری در قالبی بهینه طراحی و طبقه بندی می کند.
•   سازمان دهی مکان ها و محیط های متفاوتی که می باید شرایط رشد و توسعه زندگی جامعه را در تمام ابعاد مادی ، معنوی و فرهنگی در همه شکل بندی های فردی و اجتماعی فراهم آورد.
• کنترل ، اداره و هدایت سیستم های شهری و منطقه ای (برنامه ریزی فضایی) با تکیه بر جنبه مکانی پدیده ها و روندها و رابطه واقعی آن ها به منظور بهبود زندگی و محیط‌ زیست انسانی.
• تأمین رفاه شهرنشینان از طریق ایجاد محیطی بهتر ، مساعدتر ، سالم تر ، آسان تر ، موثرتر و دل پذیرتر.
• ساماندهی فضایی ساختارهای کالبدی است . کسی که تصمیم می گیرد در ساختار فضایی دخالت نماید و آن را تغییر دهد و دوباره سامان دهد ، برنامه ریز شهری (شهرساز) است.

برنامه ریزی شهری دارای دو بعد است:

• زمانی
• فضایی

برنامه ریزی شهری ، دارای جنبه فیزیکی است.

تاریخچه پیدایش برنامه ریزی شهری

در قرن بیستم به علت پیچیدگی مسائل شهری ، یکسری نهضت های شهری شکل گرفتند که اولین آن‌ها در شیکاگو و در سال ۱۸۹۱ تشکیل شد. در همین راستا ، تشکل های دیگری در انگلستان (۱۹۰۹) و نیویورک (۱۹۱۷) به وجود آمد.

در سال ۱۹۲۱ ، اولین مدرسه شهرسازی توسط پتریک گدس و در ادینبورگ اسکاتلند تأسیس شد.

پتریک گدس و پس از آن لوئیز مامفورد از بنیان گذاران برنامه ریزی شهری به شیوه علمی (عقلانی) هستند.

منشأ پیدایش برنامه ریزی شهری ، افت کیفیت های محیطی و به ویژه بهداشت در شهر عصر صنعت بوده است.

برنامه ریزی و به ویژه برنامه ریزی  شهری ، پس از جنگ جهانی دوم و با توجه به خرابی های ناشی از جنگ مورد توجه جدی قرار گرفت.

برنامه ریزی شهری ، دانشی است مستقل با ماهیت میان رشته ای.

با نظریات فالودی (Faludi) ، برنامه ریزی شهری به سمت استقلال علمی پیشرفته است.

فالودی (Faludi) در کتاب “تئوری های برنامه ریزی” به تعیین چارچوب تئوری برنامه ریزی شهری پرداخته است.

تئوری بنیان اساسی برنامه ریزی را شکل می دهد و الگو های برنامه ریزی از دل این تئوری ها بیرون می آیند.

با پذیرش دانش برنامه ریزی شهری به عنوان یکی دانش تخصصی و مستقل ، اهمیت وجود تئوری در چنین دانشی رخساره می نماید.

سودمندی های متنوع و متعددی برای کاربرد تئوری توسط صاحب نظران بر شمرده شده است. دو مورد از مهم ترین سودمندی های کاربرد تئوری ، «کمک به فهم موقعیت های ظاهرا آشفته» و «صرفه جویانه کردن اندیشه و معرفت» گزارش شده است.

مرمت شهری

در مرمت شهری، هرگز نباید فراموش کرد که خاطره صحنه ای است برای پیوند مجدد با محیط و به حال آوردن گذشته. در مرمت شهری تلاش بر این است که به بافت های کهن اندیشه ای نو را تزریق کرد. به این ترتیب شهروند را در شهر و خاطره سازی درگیر نمود و به این ترتیب شهروند بتواند در هر چیزی جنبه ای تمثیلی بیابد و حتی شهر تبدیل به یک صحنه‌ نمایش شود که شهروند هر لحظه در آن نقش دوگانه‌ بازیگر و تماشاگر را داشته باشد. در این حالت شهر و شهروند در حال «تنیدن خاطرات خواهند بود».

 بافت کهن نیاز دارد که به خود و به شهروندانش امکان دهد که با عمل اجتماعی خود، قصه‌ شهر را شکل دهند و تصور خود را از شهر در دگرگونی دائمی قرار دهند. این دگرگونی بیننده‌ بافت کهن را به انکشاف فضا و گذرا از تصویری به تصویر دیگر می کشاند. این بازخوانی و کشف و رمزگشایی مقدمه ای صریع برای شکل گیری تصور شهری و خاطره شهری خواهد بود. (از لازمه های داشتن خاطره‌ شهری، داشتن تصور شهری است و از الزامات آن نیز دگرگونی در تصاویر شهری است.)

 این امر موجب خوانایی بافت کهن گردیده و درکی نو از شهر را سبب می گردد. در این دیدگاه، اشیاء به عنوان صحنه‌ نمایش تلقی می شوند، نمایشی که بازیگران اصلی آن عابران و ساکنان هستند.

 تجربه‌ شهری یعنی گم شدن و گم کردن خود در شهر به منظور رسیدن به یک ادراک هوشیارانه از محیط شهری. به این ترتیب شهر و خاطره تبدیل به هزار توی می شوند که حرکت در آن ها دایره ای بوده و نه خطی، و به این ترتیب، تصورات فراموش نمی شوند بلکه مدام در حال رجوع و بازگشت به ذهن هستند!

از طرف دیگر تجربه‌ شهری جز با پرسه زنی در شهر کهن نمی باشد، پرسه زن شهر را با تمام حواس خود در می یابد فصل مشترک تصور پرسه زنان در شهر، خاطره‌ جمعی شهر را می سازد.

در مرمت شهری از آغاز در قرن بیستم تا به امروز، شش دوره‌ خاص گذرانیده شده است

1. دوره‌ اول. دهه ۱۹۵۰ م . دوران بازسازی شهری Urban Reconstruction ¬ دوره ای که مختص بازسازی های پس از جنگ جهانی دوم بود.
2. دوره دوم. دهه‌ ۱۹۶۰ م . باز زنده سازی یا تجدید حیات شهری. Urban Revitalization در این دوره به نقد اقدامات نوپردازانه و کمبود حیات مدنی در شهرها می پرداختند.
3. دوره سوم . دهه‌ ۱۹۷۰ م . نوسازی شهری.  Urban Renewal در این دوره به شناخت ارزش های بافت های کهن پرداخته شد و توانمند سازی این بافت ها موجب استقرار توانمندان در آن ها شد.
4. دوره‌ چهارم . دهه ۱۹۸۰ م. توسعه‌ مجدد شهری.  Urban Redevelopment در این دوره، بافت های فرسوده تسخیر مجدد شده و توسعه‌ دوباره‌ آن ها در دستور کار قرار گرفت!
5. دوره‌ پنجم . دهه‌ ۱۹۹۰ م . معاصر سازی شهری. Regeneration Urban  اصولاً بازنگری در همه‌ زمینه ها در دستور کار قرار می گیرد و بهبود و توان بخشی بافت کهن در همه ‌ابعاد و ایجاد هویتی جدید.
6. دوره‌ ششم . آغاز قرن ۲۱ م . نوزایی شهری.  Urban Renaissance  مفهوم هم نشینی فرهنگ ها و گفت و گوی مساعمت آمیز سبک ها مورد توجه قرار می گیرد در این دوره مراکز تاریخی شهر مرکز مبتلا تحرکات اجتماعی می شوند.

طراحی شهری در ایران

 موضوعات مشخص طراحی شهری در ایران را عمدتاً می توان به صورت زیر تقسیم بندی نمود:

1. طراحی کل مجموعه شهر
2. طراحی در بخش درونی یا قدیمی شهر، شامل طراحی قسمت های مخروبه و فرسوده، طراحی تعریض و تصحیح کوچه های قدیمی، طراحی در مرکز شهر، طراحی در مراکز محلات، الزاماً طراحی دوباره خیابانها و میدان هایی که در بخش قدیمی احداث شده اند و مانند آن.
3. طراحی در بخش میانی یا نیمه قدیمی.
4. طراحی در بخش بیرونی یا جدید.
5. طراحی در گسترش پیشنهادی.

 طراحی کل مجموعه شهر

منظور از طراحی کل مجموعه شهر، طراحی در مقیاس شهر است که بخش قدیمی شامل: مرکز شهر و مراکز محلات، بخش میانی، بخش بیرونی و توسعه پیشنهادی را در بر می گیرد. طراحی در این مقیاس مستلزم مشارکت و مساعدت گروهی است. تهیه نقشه اساسی توسعه شهر و برقراری انسجام و پیوستگی بین بخشهای مختلف شهر، تعیین مناطق پرمسئله که مستلزم رسیدگی و طراحی جزیی تر است و روشن نمودن اولویت ها و تصمیم گیری هایی در شهر که باید توسط مقامات اجرایی اتخاذ گردد، در این مقیاس صورت می گیرد. طراحی در این بخش باید با آگاهی از خصوصیات و مسایل بخش های مختلف شهر صورت پذیرد. قاعدتاً طرح های شهرسازی با نام طرح جامع ، طرح تجدید نظر یا طرح توسعه و عمران باید چنین مواردی را پاسخگو باشند. 

طراحی در بخش درونی

بخش درونی یا بخش قدیمی شهر محصول شکل گیری مداوم و پیوسته ای است که در طول چندین قرن رخ داده و مبتلا به مسایل بسیاری است. مجموعه این بخش عمدتاً ساخته شده و زمین آزاد آن برای طراحی کم است. تجزیه برداشت کیفیت ساختمانی ابنیه نشان می دهد که ساختمانها به: قدیمی با ارزش و سالم، مرمتی، تخریبی، مخروبه و نوساز قابل تقسیم هستند.

بخش های مخروبه و تخریبی به صورت لکه های پراکنده یا پیوسته در حال افزایش می باشند. سیاست های نادرست برنامه ریزی و طراحی که در مورد کل مجموعه شهر در اغلب طرح های جامع اتخاذ گردیده نه تنها تقویت این بخش را به دنبال نداشته بلکه باعث تسریع در فرسودگی آن شده است.

 ویژگی عمده ساخت کالبدی بخش قدیمی را می توان در اصل زیر خلاصه نمود:

۱) مرکز شهر و ۲) مراکز محلات، از طریق یک رشته فضاها و عناصر ارتباط دهنده ۳) گذرهای اصلی و ۴) میدان استوار است.
مفهوم طراحی شهری در بخش قدیمی شهرهای ایران تجدید سازمان فضایی، تصحیح و در صورت لزوم تعریض گذرهای اصلی و ایجاد دسترسی های سواره و فضاهای شهری جدید با طراحی بدنه ها و غیره به یاری این اصل است. پیش از اقدام به این کارها باید خصوصیات و ارزش های فضایی بصری شهر قدیمی اعم از مراکز شهری، مراکز محلات، گذر و میدان شناخته شود.

طراحی در بخش میانی

بخش میانی در حاشیه بخش درونی قسمت هایی را شامل می شود که نه به کندی بخش درونی و نه با سرعت بخش بیرونی بلکه با تأنی شرایط گسترش شهرها در دهه های اول تا سوم قرن حاضر شکل گرفته است. این بخش در حالی که واجد ارزش های فضایی بخش درونی است، بافت آن نسبت به بخش قدیمی بازتر و کوچه ها نسبتاً گشاد تر است.

شهرسازی یونان

ویژگی های شهرهای اولیه یونان

 بافت ارگانیک، رشد و گسترش پراکنده سکونتگاه ها را یونانیان باستان «سبک قدیم» می نامیدند. مانتی نئا در شرق منطقه آرکادیه، مسنه آ و نقشه شهر آتن و اسپارت از این نوع شهرسازی حکایت دارند.

• در دوره مهاجرنشینی سه مرکز عمده مهاجرنشینان یونانی شکل گرفت:

1. سواحل آسای صغیر (ترکیه)
2. مدیترانه غربی (اسپانیا و ایتالیا)
3. سواحل دریای سیاه (گرجستان و اکراین)
4.  

• شهرسازی یونان در دوره کلاسیک

این دوره عصر تجدیدبنای شهرهای منهدم شده در جنگ های هخامنشیان و یونان و تبدیل به شهر شدن روستاهای مهم بود. یونانیان برای تشویق مهاجرین و نشان دادن عدالت بیشتر و تسریع در تفکیک اراضی مسکونی برای اسکان مهاجران، سبک جدیدی از شهرسازی را پدید آوردند که به «سبک جدید» یا «طرح شطرنجی» معروف گردید.

• شهرسازی یونان در دوره هلنیستی

در این دوره گرایشات فضاسازی اهمیت بیشتری یافت. اوج این کوشش را می توان در شهر پرگامون مشاهده کرد. حکومت های هلنیستی سه دستاورد برای شهرسازی داشتند

عناصر شهری در شهرسازی یونان

• بندرگاه:

 شهرهای سبک قدیم یونان تنها دارای یک بندر بوده ولی از دوره کلاسیک به بعد بندرگاه یا اسکله از دو قسمت تجاری و نظامی مجزا تشکیل شده است.

• باروی شهر:

یونانیان شهرهایشان را از طبیعت جدا ندانسته اند و بارو فقط به خاطر مسائل دفاعی شهر را از محیط پیرامونش جدا می کرد. باروهای اولیه به شکل خاکریز بوده و به تدریج جداره و دیوارهای دوجداره آن از سنگ ساخته می شد. این باروها تابع نظم هندسی نبوده و مطابق با شیب طبیعی و عوارض زمین حرکت می کرد.

• برج های شهری:

به منظور تقویت کننده باروها و برای وسعت دادن به خط دفاعی ایجاد می شدند. قسمت های بالایی برج ها برای پرتاب تیر و فلاخن اندازها بکار می رفت.

• میدان (آگورا):

یک فضای باز عمومی بود که بیش از هر چیزی، جایی برای تعاملات اجتماعی بود و همچنین محلی برای برگزاری جشن ها. بازار و داد و ستد از پیامدهای فرعی تجمع شهروندان می باشد.

اکثر فعالیت‌های مهم شهری در آگورا صورت می گرفت و به تدریج رونق آکروپلیس کاهش می‌یافت تا جایی که آگورا Agora به زنده ترین و متمایز ترین فضای شهری تبدیل شد.

خیابان:

در شهرهای اولیه چیزی به نام خیابان کشی وجود نداشت. کوچه بسیار باریک و تنها برای عبور یک نفر بود.

اما خیابان برای یونانیان تنها یک محل عبور نبود و فضایی برای تجمع و تعامل اجتماعی به شمار می رفت. جاده جشن آتنا که از دروازه شهر شروع و به آکروپلیس و پیکره آتنا ختم می‌شد بیش از یک خیابان شهری بود. هم معبری آئینی و هم اصلی ترین خیابان آتن بود و به عنوان ستون فقرات شهر فعالیت‌های تجاری، صنعتی و سیاسی را در دو طرف خود قرار داده بود.

در شهرهای یونانی هلنیستی بین خیابان و واحد مسکونی حیاط باز به وجود نمی آمد و دلیل تعریض خیابان اصلی نیاز شدید به تامین نور و هوا و حرکت آزادانه در فضا و همچنین استفاده از گاری بود.

تمدن مصر

تمدن مصر Ancient Egypt Civilization در کنار رود نیل در آفریقا شکل گرفته است و اهرام ، خط ، و «کا» از ویژگی های این تمدن است.

 شهر در تمدن مصر

1. سرزمین مصر از امنیت نسبی برخوردار بوده چرا که از لحاظ جغرافیایی هم توسط صحراها و دریا محصور بوده و از دسترس دشمنان به دور بوده است. این امنیت باعث می شده که جمعیت در کل سرزمین پخش شود و سکونت دائمی ایجاد نمی شده است. هم چنین حصاری هم در اطراف سکونتگاه هایتان دیده نمی شود.
2. در تمدن مصر ، شهر در کناره های نیل برای فرعون های مختلف جابجا می شده است. هر فرعون برای احداث مقبره خود در یک محل خاص اقامت می گزیده و کارگران هم در همان نزدیکی کار و زندگی می کردند. با مرگ فرعون برای بنای مقبره و فرعون دیگر جابجا می شوند.
3. استفاده از مصالح سخت برای ساخت معابد و قصرها بوده و خانه های مسکونی با گل و خشت و … ساخته می شوند که در برابر عوامل طبیعی مقاوم نبوده و امروزه اثری از آن باقی نمانده است. 

با توجه به آنکه شهر مصری در زمانی کوتاه می بایست ساخته می شده چون کارگران مرتباً جابجا می شدند برای سهولت کار و احداث شهر با طرح شطرنجی در ساخت شهرها مواجه می‌شویم . پس شهرهای مصری هندسی اند ، ارگانیک ، و چندان هم نام شهر مناسب این سکونتگاه نیست بلکه دهکده‌های کارگری از پیش طراحی شده هستند. کاهون ، مریده ، و فایوم از دهکده های کارگری مصر هستند که شکلی شطرنجی اما بدون منطقه بندی می دادند.