تعریف مدیریت استراتژیک

مدیریت استراتژیک ( Strategic Management ) هنر و علم تدوین، اجرا و ارزیابی تصمیمات وظیفه ای چند گانه که سازمان را قادر می سازد به هدف های بلند مدت خود دست یابد. همانگونه گه از این تعریف استنباط می شود در مدیریت استراتژیک برای کسب موفقیت سازمانی بر چندین عامل تاکید می شود:

هماهنگ کردن مدیریت ، بازاریابی ، امور مالی (حسابداری)، تولید (عملیات)، تحقیق و توسعه و سیستم های اطلاعات رایانه ای.

مراحل مدیریت استراتژیک

فرآیند مدیریت استراتژیک در بر گیرنده ۳ مرحله می شود:

تدوین استراتژی ها

مقصود از تدوین استراتژی ها این است که ماموریت شرکت تعیین شود، شناسایی عواملی که در محیط خارجی، سازمان را تهدید می کنند یا فرصت هایی را به وجود می آورند، شناسایی نقاط قوت و ضعف داخلی سازمان، تعیین هدف های بلند مدت، در نظر گرفتن استراتژی های گوناگون و انتخاب استراتژی ای خاص جهت ادامه فعالیت.

اجرای استراتژی ها ( Strategies Implementation )

اجرای استراتژی ها ایجاب می کند که سازمان

• هدف های سالانه در نظر بگیرد
• سیاست ها را تعیین کند
• در کارکنان انگیزه ایجاد نماید
• منابع را به گونه ای تخصیص دهد که استراتژی های تدوین شده به اجرا در آید.

موفقیت مرحله اجرای استراتژی ها بدین امر بستگی دارد که مدیران بتوانند در کارکنان ایجاد انگیزه نمایند و این امر نوعی هنر و نه یک علم است. اگر استراتژی هایی تدوین شوند ولی هیچ گاه به اجرا در نیایند، نوع اقدام چیزی جز عملی بیهوده نخواهند بود. برای اینکه مرحله اجرای استراتژی ها به شیوه ای موفقیت آمیز انجام شود، مدیران باید از نظر ایجاد ارتباطات فردی از مهارت های بالایی بر خوردار باشند. فعالیت هایی که در زمینه اجرای استراتژی ها انجام می شود بر همه کارکنان و مدیران یک سازمان اثر خواهد گذاشت.

ارزیابی استراتژی ها ( Strategies Evaluation )

در مدیریت استراتژیک ارزیابی استراتژی ها آخرین مرحله به حساب می آیند. مدیران نیاز شدید دارند که بدانند استراتژی های خاص و مورد نظر آنان در چه زمانی کار ساز واقع نمی شود؛ اصولا ارزیابی استراتژی ها بدین معنی است که باید در این مورد اطلاعاتی را گرد آوری کرد. همه استراتژی ها دستخوش تغییرات آینده قرار می گیرند، زیرا عوامل داخلی و خارجی به صورت دائم در حال تغییر هستند.

برای ارزیابی استراتژی ها سه نوع فعالیت عمده به شرح زیر انجام می شوند:

• بررسی عوامل داخلی و خارجی که پایه و اساس استراتژی های کنونی قرار گرفته اند
• محاسبه و سنجش عملکرد ها
• اقدامات اصلاحی

بدان سبب باید استراتژی ها را مورد ارزیابی قرار داد که موفقیت امروز نمی تواند موفقیت فردا را تضمین نماید. موفقیت همیشه موجب بروز مسائل جدید و گوناگون می شود؛ سازمانی که به وضع کنونی خود بسنده نماید یا دچار نخوت و تکبر شود، محکوم به فنا خواهد بود.

برندسازی مشارکتی

برندسازی مشارکتی یا Integrated Branding هنگامی رخ می دهد که دو یا چند برند در ایجاد یک محصول جدید با هم همکاری می کنند، که گاه اتحاد برندها یا تجمع برندها نیز نامیده می شود. برندسازی مشارکتی به عنوان یک استراتژی بازاریابی برای افزایش فروش در نظر گرفته می شود که بر اساس آن دو یا چند برند با یکدیگر هم پیمان شده و فعالیت­ های بازاریابی خود را به هر شکل ممکنن با یکدیگر انجام می­ دهند. اما امروزه این موضوع چگونه در کسب‌ و کارهای جهان اعمال می شود؟

آیا تا به حال آگهی هایی را دیده اید که در ترویج محصولات ، لوگوی دو برند مختلف همزمان دیده می شوند؟ اگر دیده باشید شما در حال مشاهده‌ نمونه ای از برندسازی مشارکتی و یا همکاری تجاری هستید. برندسازی مشارکتی به عنوان یکی از محبوب ترین استراتژی های بازاریابی تبدیل شده است؛ به دلیل این‌که اجازه می دهد تا کسب‌ و کار شما نقاط قوت و پایگاه مشتریان وفادرش را با یک کسب و کار دیگر ترکیب کند.

یکی از استراتژی های اساسی پشت برندسازی مشارکتی به رسمیت شناخته شدن برند است. در این استراتژی ویژگی های دو محصول در یک محصول جمع شده است و مشتریان باید کمی بیشتر هزینه کنند، به عنوان مثال همکاری دیزنی و کراکس را در نظر می گیریم، دیزنی شرکت رسانه های گروهی آمریکایی و کراکس تولیدکننده‌ کفش های بچه گانه است زمانی که این دو برند با هم همکاری کردند با این‌که قیمت کفش ها افزایش یافت اما دیدن لبخند یک کودک هنگامی که شخصیت دیزنی مورد علاقه اش را روی کفش خود می بیند، برای بسیاری از مشتریان ارزشش را داشت یا مشارکت داو و اسماکرز برای تولید انواع چاشنی و طعم دهنده­ های بستنی، دلیل این مشارکت این بوده که داو تداعی کننده واژه کرم در ذهن است بنابراین مشارکت میان اسماکرز که تولید کننده انواع شکلات و شیرینی جات و داو که تولید کننده کرم است به دلیل تشابه کرم و آیس کریم مشارکت موفقی بوده است.

جین جیکوبز

جین جیکوبز ، منتقد معماری و شهرسازی آمریکایی، نویسنده‌ کتاب جنجال برانگیز مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکا است. جین جیکبوز همچنین در کتاب شهر یک تابلوی نقاشی نیست به تعریف کمون های ذهنی و محیط های عاطفی می پردازد. به عقیده‌ برخی این کتاب اولین تیر فراتجدد (پست مدرن) به سوی تجدد (مدرن) محسوب می گردد. کتاب اقتصاد شهرها و شهرها و ثروت ملت ها نیز از آثار جین جیکبوز می باشند.

 افکار جین جیکوبز را می توان در موارد زیر طبقه بندی نمود:

• هوادار سرسخت شیوه‌ زیست کاملاً شهری و ستایش گر کلان شهرها به قیمت نابودی حومه ها و شهرهای کوچک
• تأکید بر داده های عمیق جامعه شناسانه نسبت به موضوع شهر
• ستایشگر خیابان های شهری به عنوان یک عامل ایجاد کننده‌ ایمنی و سلامت روانی (اصل کار جین جیکوبز بر روی خیابان است)

 جین جیکبوز معتقد است که خیابان شهری بایستی واجد سه کیفیت اساسی باشد:

۱- تمایز صریح میان فضاهای عمومی و خصوصی خیابان

۲- نظارت اجتماعی در خیابان به واسطه‌ حضور بناهای مجاور خیابان

۳- پیاده رو های سرزنده و جذاب در جهت افزایش تعداد چشمان حاضر در خیابان (ستایشگر پیاده روها)

تاریخ شهر و شهرنشینی

اولین گام برای برنامه ریزی شناخت وضع موجود است و برای این شناخت باید گذشته را در نظر گرفت و آن را تحلیل کرد. در تاریخ شهر با هفت تمدن اولیه مواجه هستیم و این تمدن ها از آنجا معنادار می شوند که شهر شکل می گیرد. چرا که تمدن با شهر زنده می شود و خود را در مکانی تعریف می کند که شهر نام دارد. توجه به ریشه واژه تمدن در لاتین یعنی Civitization نیز همین معنا را می رساند.

 از طرف دیگر شهر نیز حافظ تمدنی است که به وجود آمده است. بسیاری از تمدن ها با شهر از بین رفته اند و بسیاری با شهر تبلور یافته‌اند. شهر می تواند زوال و اوج تمدن را تعریف کند ، یا بیان حال تمدنی باشد که در برگرفته است. در امروز شهر ، تمدن های گذشته مستقر است و تمدن های آینده مستتر. پس باید تاریخ شهر را شناخت تا بتوان برای امروز و فردا برنامه ریزی کرد.

 با تفاسیر فوق در بررسی تاریخ دوران نوسنگی را کنار گذاشته و از عهد برنز یعنی ۴۵۰۰ سال پیش آغاز می کنیم تمدن هایی به وجود آمده اند که شهر داشته اند ، در حالی که اسناد پیش از این تاریخ هم بیانگر وجود تمدن هستند اما مبنای ما تمدن هایی است که شهر در آن به وجود آمده است. البته استثنائاتی هم وجود دارد ، تک شهرهایی مانند چتل هویوک (در ضمیمه کتاب جیمز موریس ، تاریخ شکل شهر) با قدمتی ۱۰۰۰۰ ساله که چون تک شهر بوده‌اند و نه تمدن در بررسی های ما محسوب نمی شوند.

باغ شهر ابنزر هاوارد

ابنزر هاوارد  که در آغاز عصر شهرسازی از او سخن به میان می آید، در مفاهیمی که برای شهر خود مطرح می کند (جامعه گرایی، کل نگری و نیز توجه به فضاها و خدمات جمعی و…) به تفکرات فرهنگ گرایان نزدیک است و همین دلیل توسط برخی در این نحله فکری نام برده می شود. از طرفی توجه به فضاهای عمومی و تفکرات سوسیالیستی او را به نظریات ترقی گرایان نزدیک می کند . به هر حال نظریه‌ باغ شهر ابنزر هاوارد که در اوایل قرن بیستم ارائه شد تحول مهمی در شهرسازی قرن بیستمی محسوب می شود به گونه ای که لوییز مامفرد متفکر و شهرساز بزرگ قرن بیستم چنین عنوان می کند:

 در آغاز قرن بیستم دو ابداع مهم به وقوع پیوست: هواپیما و باغ شهر ؛ این هر دو طلایه داران عصر جدید بودند. اولی بشر را قادر به پرواز بر فراز زمین ساخت و دومی مکان زیست نیکوتری را روی زمین به او وعده داد.

 یکی دیگر از طرفداران وی لوید رادوین است که درباره‌ نظریه باغ شهر چنین می نویسد:صرفنظر از آنچه در آینده پیش آید باید اذعان کرد که تا زمان حاضر ، معدودی از نظریه ها بوده اند که در زمینه‌ یک بحث دقیق تر و منطقی تر درباره متروپلیس ، چنین قاطعانه با عقاید جاری برخورد کرده باشد.

 تاکنون افراد بسیاری نیز با نظریه‌ باغ شهر هاوارد به مخالفت برخاسته اند. مثلاً لوکوربوزیه معتقد است که گسترش رشد شهرها بر مبنای الگوی انگلیسی « باغ شهر » موجب اتلاف وقت ساکنین و همچنین هدر رفتن زمین ها می شود و عقیده دارد که در اینگونه شهرها ، نوعی روحیه ضد اجتماعی برای ساکنانش ایجاد می کند.

فرانک لوید رایت

فرانک لوید رایت Frank Lloyd Wright ، مرید «لویی سولیوان» ، استاد مکتب شیکاگو ؛ اولین معمار نام آمد آمریکایی است که مدرسه‌ هنرهای زیبای پاریس را نگذارنده است. به عنوان اولین نفر در ایالات متحده ، او معماری  را کاملاً از تقلید گذشته و التقاطی گری رهایی بخشیده و سبکی ، بی هیچ گفت و گویی،  آمریکایی، چون سبک نویسندگان مورد علاقه اش «والت ویلمن» و «مل ویل» را پایه نهاده است.

 فرانک لوید رایت یکی از  پیشگامان معماری نوست. ولی گذشتن از سنت برای او مشکلی دیگر دارد. بهترین شاهد بر این مفهوم او از «نقشه آزاد» است، این مفهوم نه به یکسانی و بی تفاوتی فضای داخلی، بلکه کاملاً بالعکس، به خصوصیت بخشیدن به این فضا ختم می شود.

 معماری ارگانیک رایت – به گونه ای منطقی – در ارتباط به نظریه ای در مورد استقرار انسانی قرار می گیرد که به نوعی «ضد شهرسازی» است ، ریشه های این نظریه درست تفکر آمریکایی نهفته است که به وسیله‌ «جفرسون» و «امرسون» فتح باب شده است: این انگاره‌ تمثیلی «گسترده شهری» (براد ایکریستی یا شهر پهن دشتی) است که فرانک لوید رایت در سه کتاب پیاپی آن را توسعه بخشیده و در ۱۹۳۴ به وسیله نمونه غول آسا آن را به تصویر کشید است.

 فرنک لوید رایت و شهر پهندشتی

فرانک لوید رایت دیدگاه هایش درباره‌ شهرسازی را با عنوان «شهر پهندشتی» (۱۹۳۲) بیان می‌کند و به ارائه‌ مدلی از یک اجتماع غیر متمرکز بر پایه‌ استفاده از خودرو شخصی می‌ پردازد.

 سنت گرایی  مدرنیسم و پست مدرنیسم

پیش از بیان تحولات شهرسازی به ویژه پس از انقلاب صنعتی و ظهور و زوال اندیشه های شهرسازی، لازم است به بررسی و تبیین سه جریان سنت گرایی مدرنیسم و پست مدرنیسم اشاره گردد زیرا تمامی جریان های فکری در فضایی میان این سه مفهوم در رفت  آمد است و آگاهی از این سه جریان تاریخی (نه لزوماً شهرسازی) مقدمات درک درست از سیر تحول آراء و افکار دانشمندان این علوم را در چارچوب تاریخی فراهم می کند.

سنت گرایی (جامعه کشاورزی)

سنت گرایی لزوماً دوره زمانی خاصی را شامل نمی شود زیرا هنوز هم عده زیادی از مردم جهان در جوامع سنتی زندگی می کنند. در جوامع سنتی هر تعامل بر اساس هنجارهای آشنای تبادل بده بستان شکل می گیرد. تعاون و همکاری بین اعضای خانواده، دوستان، همسایگان و خویشاوندان دور و نزدیک بدان نیت نیست که رفاه عمومی جامعه تأمین شود، بلکه هر کس در طول زندگی و با تجربیات خود دریافته است که منافع شخصی خود و خانواده اش در گرو تعاون و همکاری او با دیگران و دیگران با اوست. نظام ارزشی این جامعه عمدتاً با آنچه “تقدیر گرایی دیرپا” نامیده می شود در ارتباط تنگاتنگی بود. یعنی فرض بر این بود دامنه امکانات بالقوه ای برای رشد افراد طی صدها سال هیچ تفاوتی نمی کند. اما تقدیر گرایی دیرپا به هیچ وجه مانع از انتخاب در کوتاه مدت نمی شد و برای اینکه فرد در حیطه امکانات محدود بتواند برای بهتر شدن آینده خویش تلاش کند- هرچند این تلاش در تمام طول عمر او صورت می گیرد- مخالفتی نداشت.

مدرنیسم (جامعه صنعتی)

ادبیات، هنر و اندیشه در دوران معاصر نسبت به واژگان « مدرنیته »، « مدرنیسم » و « تفکر مدرن » سایر مشتقات آن مواضع متفاوت و حتی مخالفی نسبت به هم اتخاذ کرده اند که جملگی این تفاوت ها و امکانات بیان تعاریف و بیان مشترک آن ها نسبت به این واژگان است. کلام مشترک میان این سه واژه لغت ” مدرن ” است. کلمه مدرن را رومیان نخستین بار در سده ششم میلادی به معنی “به تازگی” ساختند.

اکثر فلاسفه مدرن بر این نظر هستند که آغاز عصر مدرن با پیدایش انسان گرایی و خرد گرایی دوره رنسانس در قرن ۱۵ میلادی در شمال ایتالیا همراه بوده است. دین پیدایی، علم مداری و روشنگری از ویژگی های بارز این دوره است.

 بنابراین روشن و واضح است که مدرنیته ، مدرنیسم ، و تفکر مدرن در تعریف فرق دارند، اما هر سه دارای یک ریشه مشترک و یک هسته واحد خرد باوری هستند.

پست مدرنیسم (جامعه فرا صنعتی)

مدرنیسم با هر چیز که سد راه آن شود در تعارض قرار می گیرد و همین ویژگی است که سنت های اخلاقی، مذهبی، فرهنگی و غیره را تحت الشعاع قرار می دهد. و بدین ترتیب به بن بست می رسد و فلاسفه عصر پست مدرنیسم را مطرح می کنند.

 پست مدرنیسم تا کنون خط سیر پرپیچ و خمی را فراتر از مسائل ادبی و معماری پیموده است و هرچه زمان می گذرد با نظامی روبرو می شود که سایر علوم اجتماعی و انسانی را به سوی خود جلب می کند. وضعیت پست مدرن نوعی گذر از مفاهیم بنیادی است که از قرن هجدهم هادی جریانات عقلی و اجتماعی انسان بوده است. از جمله دستاوردهای محسوس پست مدرن نفی این اندیشه مارکس و انگلس است که مدعی بودند، جنگ انسان با انسان ورزی جای خود را به جنگ انسان با طبیعت خواهد داد.

انقلاب صنعتی ، بازتارب های مثبت و منفی

با اختراع ماشین بخار توسط وات – در سال ۱۷۶۹- انقلاب صنعتی به طور رسمی آغاز شد. سال های ۱۷۷۹ تا ۱۸۷۵، سال های سرنوشت ساز گسترش سرمایه داری در اروپا و حتی آمریکای جوان بود. سال های استقلال ایالت های آمریکایی و رهایی آنان از بند بریتانیا و سال های پر شور انقلاب بزرگ در فرانسه. انگلستان پیشگام در انقلاب صنعتی نخستین کشوری بود که به تولید انبوه دست یافت به همین نسبت در زمینه برخورد با معضلات عصر صنعت نیز هم قدم بود و آوای ناخوشایند صنعت نخستین بار از این سرزمین به گوش رسید.

 از قرون وسطی حرکت پویایی در اروپا آغاز شد که به شکل گرفتن شهرها تا قدرت یافتن آنها و نهایتاً تبدیل برخی از آنها به دولت شهرهای مستقل انجامید. در این جوامع شهری عوامل زیر وجود داشتند که زمینه های مساعد را برای وقوع انقلاب صنعتی پس از سپری شدن قرن ها فراهم کردند:

1. تکیه بر اموال منقول
2. وابستگی کمتر به طبیعت و محدودیت‌های آن
3. اجبار به تولید (به قصد ادامه تجارت – تحرک و پویایی)
4. اجبار به کشف قوانین طبیعی و مادی (به قصد ادامه و پیشبرد تولید)
5. داشتن پیشینه خودگردانی در شهرهای اروپا
6. آزادی تجار از تحت قیومت بودن و در نتیجه حاکم به سرنوشت خود بودن و مفاهیمی چون آزادی سیاسی و اقتصادی معنا پیدا می کند.

طراحی شهری و مواضع تعاملی آن با برنامه ریزی شهری

مروری بر ادبیات طراحی شهری Urban design Literature، تفاوت برداشت ها و تنوع تعاریفی را که متخصصین از این رشته و حرفه ارائه نموده‌ اند، آشکار می سازد. این‌گونه به نظر می رسد که بخش قابل توجهی از مناقشات و اختلاف آراء در کاربرد مفهوم طراحی شهری ، معلول عدم توجه کافی به ماهیت پویا ، زنده و تکامل یابنده این حوزه معرفتی است. با وجود این بیش از ۵ دهه از شکل گیری رسمی رشته علمی – هنری طراحی شهری می گذرد ، هنوز تعریف واحدی از این رشته که مورد اتفاق نظر متخصصین باشد در دست نیست.

آنچه در این بین اهمیت می یابد این است که توجه طراحی شهری در خلق محیط های شهری بیشتر معطوف به مؤلفه های کیفی و زیبا شناختی محیط است ، در حالی که توجه به برنامه ریزی شهری عمدتاً معطوف به مقولات سازمان دهی فضایی ، تأمین نیاز های کمی ساکنین به عملکرد های شهری مورد نیاز ، پیشنهاد شبکه حمل‌ و نقل ، برنامه ریزی برای تأمین مسکن مورد نیاز و مواردی این چنین است. بنابراین بعد هنری و زیبا شناختی در این دانش ، بیشتر مورد توجه قرار می گیرد تا در دانش برنامه ریزی شهری .

برخی از تعاریف طراحی شهری به قرار زیر است:

• نامی است که برای فرایند رشد و تغییر شهر با هدایت و جهت گیری طراحانه کالبد آن ، به طور عام پذیرفته شده است (تعریف جاناتان بارنت)
• بخشی از برنامه ریزی شهری است که با زیبا شناسی سر و کار داشته و نظم و فرم شهر را معین می دارد.
• کامیلویست ، طراحی شهری را «شهرسازی مطابق با اصول هنری» می داند.
• با بیشتر عوامل زیبایی سر و کار دارد و یکی از جنبه های مطالعاتی آن ، جنبه کیفی عوامل فرهنگی و اجتماعی است. در حالی که برنامه ریزی شهری ، به صورت علمی آن ، سعی دارد کلیه جوانب اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی ، مادی و معنوی شهر را به صورتی جامع مطرح کند.
• پلی است بین برنامه ریزی شهری و معماری.

طبقه بندی نظریه ها و تئوری های برنامه ریزی شهری

۱-تئوری ماهوی (محتوایی)

این تئوری برای برنامه ریزی شهری است یعنی تئوری است که از خارج به کمک برنامه ریزی می آیند (شاخه های برنامه ریزی شهری)

هدف تئوری ماهوی (محتوایی) تفسیر فراورده کار است. این تئوری به ماهیت پدیده‌هایی که برنامه ریزان شهری با آن ها روبرو هستند می پردازد. این تئوری ها کمک می کنند تا بدانیم شهر چیست؟ پدیده‌های اجتماعی و اقتصادی که در شهر در حال جوشش و کنش هستند ، چگونه اند؟ شهر از چه اجزاء و عواملی تشکیل شده است؟ در این تئوری ، شهر از دیدگاه های مختلف قابل تعریف است.

۲-تئوری رویه ای

هدف تئوری رویه ای وصف نمودن و توضیح این «فرایند» است. از این رو یک تئوری رویه ای مناسب باید قادر به تمایز و تفاوت گذاشتن بین نتایج و محصولاتی که از فراین های مختلف نشأت می گیرد ، باشد. این نوع تئوری خود به عنوان تئوری برنامه ریزی مطرح است زیرا برنامه ریزی خود دارای هویتی مستقل است. در این تئوری از رویه و روش تولید طرح سخن به میان می آید.

۳-تئوری اثباتی (تبیینی)

بیان علمی بین پدیده هاست و تئوری های رویه ای و محتوایی را در بر دارد. هدف تئوری اثباتی ، فراهم ساختن پایه های دانش معرفتی است که از داده هایی مبری از ارزش داوری، شکل گرفته و طراح را در جهت دستیابی به هدف یا مجموعه ای از اهداف خاص در پروژه ای معین یاری می رساند. تئوری اثباتی با «وصف» ، «تفسیر» و «پیش بینی» رویدادها در جهان سر و کار دارد. در واقع ، تئوری اثباتی از طریق ساختارهای مفهومی اش به مشاهدات ما از رویدادها نظم بخشیده ، از آن طریق امکان تفسیرشان را فراهم می آورد. عناصر جهان به صورت «الگویی» حادث می شوند. برخی از این الگوها ثابت هستند ، برخی با درجه بالایی از نظم رخ می دهند ، و برخی دیگر به شکل تصادفی واقع می گردند. توانایی در پیش بینی نمودن الگوهای مزبور ، نقشی محوری و «وجودی» برای انسان دارد چرا که چنین شناختی مبنای اعمال و اقدامات وی قرار می گیرند.

۴-تئوری هنجاری

بیشتر جنبه های اخلاقی و ارزشی را مطرح می کنند. (چگونه باشد بهتر است؟) مقایسه ای میان وضع موجود و مطلوب انجام می دهد (به چه طریقی؟ چه باید کرد؟) این تئوری بیشتر به سمت مسائل سیاسی ، اخلاقی و ارزشی تمایل دارد و در برابر سرمایه داری مقاومت می کند.

تئوری های هنجاری ، تئوری هایی هستند که ضمن ابتناء بر فهم ساز و کار جهان کانون اصلی توجه شان بر تمیز خوب از بد ، درست از غلط و مطلوب و نامطلوب قرار دارد. تئوری های هنجاری خود بر اساس تئوری های اثباتی (تبیینی) ساخته می شوند.