آگاهی موقعیتی چیست؟

تعریف آگاهی موقعیتی

آگاهی موقعیتی توانایی تشخیص، پردازش و درک اطلاعات در شرایط اضطراری برای بقا است. به بیان راحت تر اینکه “بدانیم در اطرافمان چه می گذرد”

آگاهی موقعیتی عبارتی است به معنی ادراک و آگاهی لحظه ای مورد نیاز برای حرکت، اقدام، تجهز و حفاظت از سیستم است.

 تاریخچه آگاهی موقعیتی

علی رغم اینکه اصطلاح آگاهی موقعیتی نسبتاً جدید است، اصل مفهوم آن بسیار قدیمی می باشد. اولین اشارات مکتوب به آگاهی موقعیتی را می توان در علوم نظامی و کتاب مادر هنر جنگ سان تزو یافت. در این کتاب اشارات و توصیه های فراوانی درباره ضرورت و اهمیت شناخت محیط برای فرماندهان نظامی آورده شده است.

دشمن را بشناس، خودت را بشناس، پیروزی تو هرگز در مخاطره نخواهد بود. میدان را بشناس، شرایط جوی را بشناس، در نتیجه پیروزی نهایی و کامل از آن تو است. سان تزو، هنر جنگ آوری

بعد ها این مفهوم در سایر جنگ ها مانند جنگ های جهانی اول و دوم بیشتر به کار گرفته شد. زمانی که هواپیماها پا به عرصه نبرد گذاشتند اما هنوز تکنولوژی های راداری پیشرفته وجود نداشت، خلبان ها باید از آگاهی موقعیتی خود برای تشخیص مسیر و اهداف استفاده می کردند. همچنین در بسیاری از شرایط در نبردها، بقا افراد به داشتن آگاهی محیطی و در نتیجه تصمیم گیری ها و واکنشهای صحیحی و سریع آنها منوط است.

 آگاهی موقعیتی در کسب و کار

مانند بسیاری از مفاهیم نظامی که بعدها وارد دنیای کسب و کار شدند ( مانند استراتژی، برنامه ریزی ، بودجه بندی و …)، مفهوم آگاهی موقعیتی نیز رفته رفته با پیچیده تر شدن فضای کسب و کار و لزوم داشتن شناخت و تحلیل صحیح از آن به ادبیات کسب و کار وارد شد. با تغییرات سریع محیط کسب و کار شرکت ها دیگر نمی توانند با خیال راحت زمان فراوانی را برای شناخت و بررسی محیط و سپس ارائه برنامه یا استراتژی در نظر بگیریند. آنها باید به سرعت وارد عمل شده، از محیط خود آگاهی پیدا کنند و بر اساس آن آگاهی تصمیم گیری کرده و دست به اقدام بزنند.

حتی امروز رویه های برنامه ریزی استراتژیک نیز تحت تأثیر همین سرعت تغییرات پیچیدگی های محیطی در آمده است. مفاهیمی مانند سیستم داینامیک، سیستم آرکتایپ ها، تفکر استراتژیک، استراتژی سازی به جای برنامه ریزی استراتژیک از جمله موضوعاتی هستند که در واکنش به این شرایط محیطی ظهور کرده اند. به عنوان مثال زیر بنای استراتژی سازی نه بر مبنای شناخت دقیق و منطقی و گام به گام محیط، بلکه بر مبنای رصد دائمی و شناخت شهودی قرار دارد.