تفاوت برنامه ریزی استراتژیک و تفکر استراتژیک

مینتزبرگ قائل به تفاوتی آشکار بین دو مفهوم تفکر استراتژیک و برنامه ­ریزی استراتژیک است و می­ گوید برنامه ­ریزی استراتژیک تفکر استراتژیک نیست. از دیدگاه وی برنامه­ ریزی استراتژیک بر تجزیه و تحلیل تمرکز می ­کند و با تفسیر، بسط جزییات و صورت بندی استراتژی های فعلی سروکار دارد.  از سوی دیگر تفکر استراتژیک بر ترکیب، استفاده از شهود و خلاقیت برای خلق تجسم و تصویری منسجم از سازمان تأکید دارد و می­ گوید برنامه ریزی استراتژیک فرآیندی است که باید پس از تفکر استراتژیک واقع شود.

مینتزبرگ متفکران استراتژیک را از برنامه ­ریزان استراتژیک جدا می­ داند. وی برای برنامه ­ریزان استراتژیک نقش های مؤثری همچون گردآوری داده، همراهی متفکر استراتژیک در خلق استراتژی و مشارکت در پیاده سازی چشم اندازهای استراتژیک ذکر می­ کند ولی خلق چشم انداز و معماری استراتژی را حاصل تفکر استراتژیک می ­داند (منصوریان، ۱۳۹۱).

در تفکر استراتژیک یک تصویر بزرگ و یکپارچه از محیط کسب و کار شکل می­ گیرد. این شیوه نگرش لازمه کشف قواعد اثربخش و بکارگیری آنها در راستای پاسخ به مشتری است، در حالی که برنامه ریزی استراتژیک با تمرکز بر روی چشم انداز و جزئیات استراتژی خلق شده، داده ­های دقیق برای پیاده سازی استراتژی فراهم می ­سازد.

تفکر استراتژیک جهت گیری مناسب سازمان را مشخص می­ سازد و برنامه ­ریزی استراتژیک سازمان را در جهت مشخص شده به پیش می ­برد.

تفکر استراتژیک با سنتز عوامل موثر محیطی و درونی تصویر یکپارچه­ ای از فضای کسب و کار را در ذهن ایجاد کرده و زمینه را برای خلق پاسخ های خلاقانه و بدیع به نیازهای بازار فراهم می­ سازد و برنامه ریزی استراتژیک با روش­ های تحلیلی، اهداف استراتژیک را به برنامه­ ها و اهداف سالیانه و کوتاه مدت تبدیل کرده و گام های لازم برای پیاده­ سازی استراتژی خلق شده را فرموله می ­کند. شاید با این دیدگاه بهتر باشد برنامه ریزی استراتژیک به عنوان ابزاری برای پیاده سازی چشم انداز حاصل از تفکر استراتژیک تلقی شود (غفاریان و کیانی،۱۳۸۷ ،B، ۵۸-۵۹).

برنامه ­ریزی استراتژیک فقط زمانی می تواند مفید باشد که از طریق تفکر استراتژیک حمایت شود و در نهایت به مدیریت استراتژیک منجر گردد. مدیریت استراتژیک به عنوان یک اقدام اساسی برای یک سازمان فعال و بهره ­ور مطرح است. تفکر استراتژیک به این معنی است که از خود بپرسیم ” آیا ما در حال انجام دادن کارهای صحیح هستیم ؟ ”