تاریخ شهر و شهرسازی ایران قبل از اسلام

مادها

شهرهایی که در دوره ماد ساخته می شدند بیشتر جنبه اداری – سیاسی داشته اند.

هخامنشیان

پادشاهان هخامنشی سرزمین های پهناوری را فتح کردند. کوروش برای حفاظت از مرز ها شهرها و مراکزی را پی افکند و سراسر { بین النهرین، سوریه، فنیقیه و فلسطین } را فتح کرد.

داریوش برای اداره سرزمین های تحت تصرف اصلاحاتی در اقتصاد و تشکیلات اداری به وجود آورد. از جمله اقدامات داریوش:

• تعیین پیمانه ای واحد برای خراج
• ضرب سکه ((دریک)) برای تسهیل تجارت و وصول مالیات ها

با وجود رواج پول و سکه، مبادله کالا به کالا همچنان رواج دارد.

اسکندر برای اداره سرزمین های تصرفی از نیروهای محلی بهره می گرفت، شهربان های پیشین را در مناصب خود ابقا می کرد. رفتار او با ایرانیان یادآور رفتار کوروش با ملل مغلوب بود. اسکندر برای کنترل سرزمین های مفتوحه، تعدادی شهر بنا کرد (بنای هفتاد شهر را به او نسبت می دهند).

سلوکیان

سلوکیان سیاست تسامح اسکندر نسبت به اقوام و ملت ها را ادامه ندادند و برای اداره کشور، شبکه ای از شهرهای تازه احداث در نقاط مهم و در مجاورت راه های حیاتی به وجود آوردند. از جمله شهرها:

شهرسازی و شهرنشینی دوره سلکویان تحت تاثیر دو عامل عمده بود:

۱٫ ضرورت حفظ سرزمین های پهناور تحت سلطه و نحوه انتظام و اداره امور کشوری و لشکری

۲٫ توسعه بازرگانی و صنعت

پارتیان

تحولات اقتصادی و اجتماعی کشور نسبت به عهد سلوکیان از آهنگی آهسته و تدریجی برخوردار شد. در این زمان بنیان اقتصادی کشور بر پایه ۱٫ کشاورزی ۲٫ بازرگانی استوار بود. در این دوره فعالیت هایی برای حل مشکل آب در زمینه کشاورزی صورت گرفت از جمله: حفر قنات و بهره برداری از آب های زیر زمینی

ساسانیان

سیستم اخذ مالیات ساسانیان دارای نقایصی بود که موجب شکل گیری جنبش‌های اعتراضی گردید. از جمله اصلاحات مزدک در زمینه مالکیت است. در این دوره در پی رونق تجارت شاهد گسترش روابط پولی، اعتباری و بانکی هستیم. برای مثال برات در دوره ساسانی به صورت سند مالکیت در آمد و به طور رسم پذیرفته شد.در عهد ساسانیان شکل گیری طبقه جدیدی موسوم به دبیران را شاهد هستیم که جایگاه آنها در شهر است.